 |
Hugo Chávez, de voormalige president van Venezuela (foto: nl.wikipedia.org)
|
De Linkse hervormingen van Chávez in Venezuela.
In een
recente aflevering van de serie "Reizen Waes" bezoekt de Vlaamse televisiemaker
Tom Waes het land Venezuela, dat berucht is vanwege zijn hoofdstad Caracas, waar
het meeste aantal moorden ter wereld worden gepleegd. Veilig in een
terreinwagen en onder begeleiding van een gids en bodyguard rijden ze in 2017 door de
straten van wat oogt als een moderne, rijke stad met veel hoge gebouwen. Opeens
echter zien we enorm lange rijen mensen wachtend, urenlang voordat zij in een
winkel wat eerste levensbehoeften kunnen kopen. Aan een man die net uit de
winkel komt vragen ze wat hij gekocht heeft. “Een pak koffie” zegt hij , “maar
ja zonder suiker en melk heb je er ook niks aan en juist die spullen hadden ze
niet”. Hij had ook zeep gekocht maar daarbij was ook het probleem dat er vaak geen water was. Daarvoor heeft hij vele uren in de rij moeten staan. De situatie
wordt nog schrijnender als we zien hoe westerse valuta omgeruild worden voor de
lokale bolivar. Een bedrag van € 1000 betekent in praktijk twee sporttassen vol
papiergeld. Dat heet hyperinflatie zoals Duitsland dat ook kende in de jaren
dertig van de vorige eeuw. De prijzen voor de dagelijkse benodigdheden
veranderen van dag tot dag. De indruk ontstaat dat dit land op het punt staat te "imploderen' en dat de burgers het land uitvluchtten of gedwongen zijn in enorme armoede te leven. Dat is ook het beeld dat de nieuwsmedia de wereld in sturen en dat dit allemaal het gevolg is van slecht bestuur en overheidsfalen! Klopt dit verhaal wel??
Waar ging het mis met dit prachtige, welvarende
land, waarvan gezegd wordt dat er zich voor de kust de grootste olievoorraden
van Zuid-Amerika bevinden? Benzine
is daarom nu ook spotgoedkoop, al zijn
er relatief weinig auto’s in de miljoenenstad Caracas.
De
Oppervlakte van het land bedraagt ruim 912.000 km2 en dat is ruim 20 keer zo
groot als Nederland. De bevolking telt ongeveer 31 miljoen burgers en dat is
minder dan 2 keer zoveel als dat er Nederlanders zijn.
In 1821 werd
het land na enkele jaren van burgeroorlog onder leiding van “vrijheidsstrijder
en revolutionair” Simón Bolivar
definitief onafhankelijk van Spanje na honderden jaren van overheersing. De
lokale valuta is naar deze man genoemd en ook de hoogste berg (uitloper van het
Andesgebergte) van 5007 meter hoog heet Pico Bolivar. Het land heeft een grote
diversiteit aan landschappen met bergen,
regenwouden en grote vlakten van de Orinoco delta, maar ook de hoogste
waterval ter wereld, de Angelwaterval
van bijna 1000 m hoog. Het land kent ook
het grootste binnenmeer van Zuid-Amerika, het meer van Miracaibo .
In 1830 werd
het een onafhankelijke republiek. De 19e en 20e eeuw werden
gekenmerkt door perioden van politieke instabiliteit, dictatoriaal bewind en
revolutionaire onrust. Tot aan begin 20e
eeuw was het land gericht op landbouw.
In 1914 vond de Koninklijke Olie (later
Shell) olie , nabij het meer van Maracaibo
en in 1920 een enorm olieveld La Rosa. Vanaf die tijd konden 100.000
vaten aan olie per dag naar boven gehaald worden. De productie steeg explosief
van 1,4 miljoen vaten in 1921 tot 137 miljoen vaten in 1929.
In 1960 werd op initiatief van
Venezuela de OPEC opgericht als organisatie van olieproducerende landen. Aan
het begin van de 21e eeuw was het land de 5e grootste
exporteur van olie in de wereld. Het zorgt voor bijna 85% van de
exportopbrengsten.
In 1992 vond
een mislukte staatsgreep plaats, die georganiseerd was door Hugo Chávez, iemand
van Indiaanse afkomst. Daarna werd hij gevangen genomen en verbleef enige jaren
in de gevangenis. Na zijn vrijlating stelde hij zich kandidaat voor het
presidentschap en werd tot ieders verrassing ook in 1998 gekozen. Zijn nieuw gevormde verenigde socialistische
partij nationaliseerde in stappen en over een periode van meerdere jaren de
oliemaatschappij tot staatsbedrijf Petróleos de Venezuela met 51% van de aandelen
in handen van de overheid. Dat was nodig om ervoor te zorgen dat de olie-opbrengsten ten
goede kwamen aan de bevolking. Dit was tegen het zere been van de westerse
oliemaatschappijen en in 2002 vond wederom een mislukte staatsgreep (met steun
vanuit de VS) plaats, maar nu tegen Chávez. Daarnaast wilde Chávez ook de Centrale Bank van Venezuela
nationaliseren.
 |
wapen van Venezuela
|
Kort na zijn
aantreden als president schreef hij een landelijk referendum uit om een
grondwettelijke vergadering samen te stellen uit vertegenwoordigers van heel
Venezuela inclusief inheemse stammen. Dat referendum haalde een ruime
meerderheid en zo ontstond een nieuwe grondwet .
Hij lanceerde ook het
ambitieuze Plan Bolivar 2000 als programma voor sociale voorzieningen en om de
armoede te verlichten. Meer dan 70.000 militairen moesten de bevolking gaan
helpen met repareren van ziekenhuizen en wegen en moesten gratis medische zorg bieden. Een andere missie van Chávez was het uitbannen van analfabetisme. Voedsel moest tegen lage prijzen bij wet vanaf
2003 aangeboden worden in speciale opgerichte staatswinkels. Zo wilde hij zwarte
markt, speculatie en inflatie tegengaan. Hij richtte daarvoor het
verdelingsnetwerk Mercal op. Uiteindelijke doel was om onderwijs en gezondheidszorg voor iedereen gratis en toegankelijk te maken en armoede te bestrijden. Daarvoor heeft Chávez ongeveer $ 440 miljard in het land geïnvesteerd.
Door wetgeving
heeft Cháves geholpen bij het opzetten van wel 100.000 bedrijven op
coöperatieve grondslag met kredieten en technische opleidingen. Hij heeft ook
geprobeerd het grootgrondbezit van land in Venezuela aan te pakken. Venezuela heeft een tropisch klimaat en dat betekent dat je jaarlijks twee en soms drie keer kunt oogsten. Het kweken van tropisch fruit en een overdaad aan groenten is op veel plaatsen mogelijk.
Door de enorme
sociale programma’s kreeg de economie het soms moeilijk. In 2014 bereikte het
BNP het bedrag van $ 206 miljard en dat
was 1/3 lager dan de $ 298 miljard uit 2012.
Mede door de sterk afnemende olieprijs daalde de opbrengsten van de
olie-exporten. In 2014 bedroegen de exportopbrengsten $ 80,7 miljard waarvan $ 77,8 miljard
afkomstig waren van de olie. In 2014 was er nog een overschot op de handelsbalans
van $ 30 miljard.
Toch groeide
de economie ook, want de sojaproductie steeg met 885% in 10 jaar tijd tot
54.400 ton. De rijstproductie steeg met 84% in diezelfde periode tot 1,3
miljoen ton. De melkproductie steeg met 47% . En de calorie-inname van het hele
volk steeg met 130% over 13 jaar. Het land en zijn bevolking en economie tegelijkertijd ontwikkelen kan dus wel en Chávez heeft het bewezen.
Gedurende de
jaren 2009 – 2015 schommelde de werkeloosheid tussen de 7,2 en 8,5% hetgeen niet echt slecht is. De staatsschuld
bedroeg ongeveer 50% van het BNP en is ook niet schrikbarend. Het overheidstekort liep wel op tot 18,6%,
maar het ergste probleem is de oplopende inflatie tot wel 122 % in 2015.
Daar ligt een enorm groot gevaar en dat wordt misschien
ook nog eens extern veroorzaakt door grote internationale banken die bewust valuta
van kleinere landen aanvallen en in waarde laten kelderen.
Chaves maakte
afspraken met Cuba waardoor olie tegen een gunstig tarief gegeven werd in ruil
voor 20.000 artsen en leraren (later 40.000), die in Venezuela kwamen werken.
Samen met andere linkse leiders van Zuid-amerikaanse
leiders zoals Lula da Silva uit Brazilië, Evo Morales uit Bolivia , Rafael
Correa uit Ecuador en Fernando Lugo uit Paraguay vormde hij de Bolivariaanse
Alliantie en richtte de regionale Bank van het Zuiden op, om minder afhankelijk
te zijn van de door het Westen gedomineerde Wereldbank en het IMF. 9 December 2007 is de officiële oprichting van deze Banco del Sur met 7 deelnemende Zuid-Amerikaanse landen. Het bijzondere van deze bank is dat de deelnemende landen een gelijk stemrecht hebben, ongeacht hun financiële inbreng of grootte. Kredieten zijn bedoeld om de regio te versterken en economische integratie te realiseren van "de Unie van Zuid-Amerikaanse Naties"(in totaal 12 landen waaronder ook Suriname). Men wilde later zelfs een gemeenschappelijke munt gaan voeren en noodfondsen aanleggen voor natuurrampen. Het startkapitaal was echter zeer beperkt met $ 7 miljard.
Chávez predikte het Socialisme van de 21e
eeuw, zoals hij het zelf noemde en liet zich beïnvloeden door de geschriften
van Marx, Lenin, Bolivar maar ook Noam Chomsky en (als katholiek) ook door de
historische revolutionair Jezus Christus.
Chávez trad
wekelijks op bij een radiozender en ook bij de door hemzelf opgerichte staatstelevisie.
Zo kon hij in direct contact treden met de bevolking. Ook gebruikte hij Twitter,
dat in 2015 zelfs nog ruim 4 miljoen volgers telde. Hij zorgde
ook voor beschikbaarheid van computers en internet en richtte daarvoor
infocenters op, waar men gratis gebruik van kon maken. In maart 2010 waren er
al 668 van dergelijke centra.
In het
westen maakte hij zich niet populair door westerse leiders , zoals Bush, Blair
en Merkel uit te schelden. Tijdens zijn
beruchte toespraak voor de VN liepen veel toehoorders demonstratief weg.
Voor Zuid-Amerika heeft Chávez echter veel betekent. Zo plaatste het Engelse tijdschrift The New Statesman in 2006 Chávez op de 11e plaats van “Helden van onze tijd”.
Time plaatste hem in 2005 en 2006 op de lijst van 100 meest invloedrijke
personen. Hij kreeg ook vijf eredoctoraten.
Het volk
bleef Cháves steeds steunen totdat hij overleed in 2013 op 58-jarige leeftijd
aan de gevolgen van kanker. Zijn
opvolger Nicolás Maduro, was al jaren steun van Chávez bij de beweging die hem het presidentschap bracht. Hij was al voorzitter van het parlement in 2005 en minister van buitenlandse zaken van 2006-2013. Vanaf 2012 was hij ook vice-president onder Chavez en later dus zijn opvolger.
De sterk stijgende prijzen, het tekort van basisgoederen maakt dat de steun voor Madura helemaal afbrokkelt . Na de parlementsverkiezingen in 2015 heeft de oppositie de 2/3 meerderheid gekregen en is de macht van de socialistische president sterk verzwakt. Wat in 13 jaar door Chaves is opgebouwd,
lijkt volledig in elkaar te storten en dat is een menselijk en enorm sociaal drama.
Corruptie en sabotage brengen het land aan de afgrond. Begin 2018 kwam Venezuela opnieuw in het nieuws omdat president Madura de export naar de ABC-eilanden had verboden. Toevallig zijn dat "onze" eilanden Aruba, Bonaire en Curaçao. De argumentatie was dat veel waardevolle goederen op die manier uit Venezuela werden gesmokkeld. Vanuit het westen en ook Nederland kwam er veel kritiek op dit besluit. Een paar dagen later kwam er in het Eindhovens Dagblad een groot artikel waarin dit verhaal feitelijk toch werd bevestigd. Het was namelijk gebleken dat er op grote schaal illegaal goud wordt gedolven in de binnenlanden en illegaal wordt geëxporteerd. Zelfs voor een bedrag van een half miljard per jaar. In de importstatistieken van de ABC-landen vinden we dat inderdaad niet terug.
De dieper liggende vraag is echter hoe deze onrust is ontstaan en wat de rol van de VS hierin is geweest en nog steeds is. De VS hebben de buitenlandse tegoeden van Venezuela geblokkeerd en de regering kan door een blokkade niet zomaar op de internationale geldmarkt. De import wordt daardoor erg moeilijk en daar is het land wel van afhankelijk. Zijn het geheime undercover acties van de CIA om het land te destabiliseren en het later weer onder de "invloedssfeer van de VS te brengen". Kan de VS dit bewezen socialistische succes in Zuid-Amerika niet tolereren ?
Dit is een voor sommigen vreemd scenario, maar het is wel een historisch voorbeeld als je kijkt wat er 60 jaar geleden in Iran is gebeurd. Lees hier het hele verhaal.
 |
Vlag van Venezuela
|
Zoekend op internet kwam ik terecht bij een website www. handsoffvenezuela.org, waar in meerdere talen verschillende artikelen staan over de ontwikkeling van het land. Het laatste, in het Nederlands, geschreven artikel heeft de titel "Waarom is Venezuela in crisis" en met die vraag begon ik ook. https://www.handsoffvenezuela.org/nederlands/
Verder is het ook van belang dat we kijken naar de berichtgeving in de westerse media. Daarin wordt soms "fake news" verspreid . Zie ook
https://www.ninefornews.nl/westerse-media-venezuela-leugen/
Update 2020
De socialist Maduro is nog steeds president , maar in een verscheurd land dat veel te maken heeft met buitenlandse inmenging zoals de VS. De voormalige parlementsvoorzitter en later de nieuwe presidentskandidaat heeft zijn stempel nog niet kunnen zetten ondanks steun vanuit VS en Europa.
Zie https://www.nu.nl/buitenland/6069587/amerikanen-krijgen-20-jaar-cel-voor-amateuristische-couppoging-venezuela.html
Verder is het ook van belang dat we kijken naar de berichtgeving in de westerse media. Daarin wordt soms "fake news" verspreid . Zie ook
Update 2021
Toevallig kwam ik een video tegen die vertelt over een democratische opstanding, door de macht niet bij een centrale regering te leggen maar bij gemeenten. Een parlement van gemeenten, een soort bottom up democratie of juist een meer drirecte vorm van democratie. https://www.kla.tv/19238
Update begin december 2023
Opeens komt Venezuela weer in het wereldnieuws met een aangekondigd referendum om de bevolking zich te laten uitspreken over een gebied Esequiba in het huidige buurland Guyana waar Venezuela meent recht op te moeten maken. De regering van Venezuela onder leiding van president Maduro dreigen daarbij met militaire middelen. Dat gebied schijnt heel rijk te zijn aan olie, goud en andere waardevolle mineralen. De uitslag van het raadplegende referendum was dat 95% van de bevolking van Venezuela voor annexatie van dit gebied Esequiba is.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten