donderdag 10 december 2009

Wat zijn Duurzame Produkten?

Onderstaand artikel is gepubliceerd op de SP website afdeling Eindhoven in de rubriek Ingezonden op 10 december 2009

Hoe Duurzaam is DSM??

In de media duikt de naam van DSM regelmatig op als het gaat om duurzaamheid .
Ook de nieuwe bestuursvoorzitter Sijbesma wordt vaak gevraagd naar zijn visie op Maatschappelijk Verantwoord of Duurzaam Ondernemen.

Sijbesma gebruikt daarvoor dan ook graag het bijbelse begrip van goed rentmeesterschap. Je mag de aarde niet zo uitwonen dat de volgende generatie(s) geen levenskansen meer heeft. Een mooi principe.
DSM vermeldt dan ook trots op haar website dat zij weer in de top geëindigd is van de Dow Jones Sustainability World Index . Ze zijn eerste geworden in de sector chemie en vierde als je alle sectoren rangschikt.
In een recent artikel in het NRC (8 december j.l.) noemt Sijbesma het product waar hij het meest trots op is de Stanyl ForTii, een nieuw ontwikkelde kunststof die zelfs bij 300 graden Celsius niet vervormt en niet in brand vliegt. Daarom is dit materiaal ideaal in auto’s onder de motorkap als vervanging van (eindige) metalen en veel lichter in soortelijk gewicht . Daardoor kan het brandstofgebruik bij nieuwe auto’s met dit materiaal weer omlaag. Dat is milieuwinst!
Er wordt niet vermeldt of deze nieuwe plastic uit fossiele stoffen (aardolie) gewonnen wordt, want dát is niet duurzaam. Ook niet wat de milieu- en gezondheidsschade is bij productie, gebruik en afvalverwerking ? Is deze kunststof biologisch afbreekbaar of zonder kwaliteitsverlies volledig “her” te gebruiken (Craddle to craddle principe)?
Daarover wordt allemaal niet gerept en dus blijf je als lezer met vraagtekens zitten. Is dit dan het paradepaardje?

Een veel beter verhaal is de samenwerking met het wereld voedselprogramma van de Verenigde Naties waar DSM al sinds 2007 aan meewerkt. In ontwikkelingslanden bestaat op grote schaal ondervoeding en slechte voeding waardoor vitaminetekorten ontstaan en ziektes het gevolg zijn. DSM als grootste (synthetische) vitamineproducent ter wereld levert nu speciale drankjes en supplementen met vitaminen waar in een bepaald gebied een gebrek aan bestaat. Daarmee helpen ze daadwerkelijk de noden in de wereld te verlichten.

Nog veel ernstiger is echter het feit dat DSM en andere chemiebedrijven al decennialang niet afbreekbare , sterk vervuilende (chloorverbindingen) en gezondheidsbedreigende plastics (PE,PP en PVC) hebben geproduceerd die nu in de Atlantische oceaan op twee plaatsen maar blijven rondcirkelen en uiteindelijk op alle stranden in minuscule deeltjes terecht komen.
Als het huidige principe : ”de vervuiler betaalt” geldt waarom moeten de kunststofchemiebedrijven dan niet via een extra milieubelasting de taak krijgen deze vervuiling in zee op te ruimen en de stranden te reinigen ?
Daarnaast via de wet een verbod op het produceren van niet afbreekbare en niet volledig her te gebruiken plastics.

Het is goed dat er nu in Nederland een landelijke campagne is gestart om plastic gescheiden in te zamelen. De gemeenten zijn belast met de uitvoering en zo staan er in Valkenswaard bij winkelcentra al containers voor plastic afval. Je moet wel een deskundige of chemicus zijn om het onderscheid te kunnen maken welke plastics wel en welke er niet in gegooid mogen worden. Dat is jammer en bovendien is het eigenlijk al veel te laat en ook niet voldoende.
Met zetmeelmoleculen (wel hernieuwbaar en dus duurzaam) kunnen kunststofvervangers gemaakt worden die wél biologisch afbreekbaar, composteerbaar zijn en geen schade toebrengen aan het milieu. DSM kan dus nog heel veel verbeteren op duurzaamheidsgebied.

donderdag 3 december 2009

Gemeente Eindhoven en Duurzaamheid

Onderstaand artikel is verschenen op de SP-website afdeling Eindhoven in de rubriek nieuws op 4 december 2009

Politiek en Bedrijfsleven werken samen aan Duurzaamheid

Dinsdagmiddag 1 december 2009 vond er in het Duurzaamheidcentrum ICSE (in de Philips Lichttoren) een strategiebijeenkomst plaats om Gemeentepolitici en ambtenaren in contact te brengen met Ondernemers en Deskundigen op het gebied van Duurzaamheid en Craddle to Craddle.

Initiatiefnemer voor deze bijeenkomst was SP gemeenteraadslid B.Gerard, die daarom van organisator de heer Gloudi als eerste het woord kreeg.
Gerard benadrukte dat de gemeentelijke plannen zoals een klimaatneutraal Eindhoven en een plan voor afvalloos produceren een brede instemming hebben gekregen in de Raad maar dat het ook ambtelijke lange termijnplannen zijn.
De gemeenteraad heeft echter ook behoefte aan concrete voorbeelden en inzichten op het gebied van duurzaamheid. Hij hoopte daarom dat er door deze bijeenkomst een goede basis wordt gelegd voor samenwerking tussen bedrijfsleven en gemeentelijke overheid op het gebied van duurzaamheid.

Met een opkomst van ongeveer zestig deelnemers, waaronder dertig mensen uit het bedrijfsleven en ruim twintig uit de gemeentelijke politiek was de middag zeer geslaagd, al merkte iemand wel op dat duurzaamheid kennelijk een mannen- onderwerp is gezien het geringe aantal vrouwen.

Daarna was het woord aan de heer Close, oprichter van Stichting “De stad van Morgen”, een platform voor specialisten om te streven naar een duurzame stad.
Na een korte uitleg van het initiatief overhandigde hij het “duurzaamheids-stokje” aan wethouder van Merrienboer, die als gespreksleider optrad.

Dit stokje is voor het eerst uitgereikt aan Balkenende tijdens de jaarlijkse Dag van de duurzaamheid 9-9-09. Door het stokje steeds door te geven wordt gehoopt dat de aandacht voor duurzaamheid als een milieuvriendelijke inktvlek door
Nederland stroomt.
Close refereerde ook aan bioloog professor Lovelock, de milieugoeroe en schrijver van het boek de Gaia-hypothese (1979), die de aarde als levend organisme beschouwt. Bij het verschijnen van zijn recente boek “De wraak van Gaia” (2007) deed hij in de media nog een dringende oproep aan alle mensen om samen te werken om het milieu en het ecosysteem te redden. Het is vijf voor twaalf !
Close sloot zijn inleiding af met een belangrijke boodschap. “Duurzaamheid is meerwaarde geven aan de klant en burger” en levert een viervoudige winst op: winst voor de maatschappij, de gemeente, natuur & milieu én de burgers !

Voor de biologische broodjes en drankjes kwamen daarna een aantal ondernemers aan het woord die vertelden hoe zij werken aan principes van Craddle to Craddle (C2C) en duurzaamheid. Na de pauze was het onderwerp duurzame energie en energiebesparing.

De ondernemer hr. van Veldhoven van EuroCeramics en producent van keramische rioleringssystemen is al sinds twee jaar C2C- gecertificeerd.


De uitgangspunten van C2C zijn beschreven in een gelijknamig boekje van Michael Baumgarten (ex-directeur Chemie van Greenpeace) en de Amerikaanse architect William McDonough. In hun visie zouden producten zodanig moeten worden ontworpen dat zij zonder kwaliteitsverlies volledig (eeuwig) hergebruikt kunnen worden of als biologisch afbreekbaar afval als voedingsstof voor het milieu dienen.
Het boekje dat zij schreven was ook C2C waarbij het papier gemaakt is van zetmeelmoleculen en de inkt vervangen is door een milieuvriendelijke stof. Bijkomend voordeel is dat het boekje waterafstotend is en bij een hogere temperatuur zomaar schoon te wassen is om hergedrukt te worden. Wil je het boekje niet meer dan gooi je het gewoon op de composthoop.
Inmiddels hebben zij met hun adviesbureau vele ondernemingen geholpen.

Bij EuroCeramics is het nu ook zo dat het afval of restmateriaal dat tijdens het bakproces ontstaat gewoon weer als grondstof kan dienen. Ook de riolerings-systemen aan het einde van de levensduur kunnen weer hergebruikt worden.
Daarmee bespaart het bedrijf dus dure grondstoffen en heeft in de toekomst mogelijk helemaal geen nieuwe grondstoffen meer nodig. Duurzaamheid is dus vooral ook economisch efficiënt en hoeft daarom ook niet duurder te zijn dan andere producten.
Ondernemer van Veldhoven noemde ook de afspraak dat gemeenten (en ook provincies) vanaf 2010 voor 50% duurzaam moeten inkopen en de landelijke overheid zelfs voor 100%. Het wettelijke verplichte Europese aanbestedingsbeleid zet C2C echter niet op voorsprong. De goedkoopste is zeker niet altijd de beste en een ondernemer moet ook een winstmarge hebben.
Verder werd geconstateerd dat C2C ook (nog) niets zegt over CO2 uitstoot (broeikasgas) of het energiegebruik. Dat zijn factoren die voor duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen wél van belang zijn.
Van Veldhoven deed zelfs een welgemeende oproep aan de partijen om hun partijpolitieke verschillen aan de kant te zetten en samen te handen ineen te slaan om meteen te gaan werken aan een duurzame stad en land.

De tweede ondernemer Starren van het kantoorinrichtingbedrijf OCS/Steelcase vertelde over hun ervaringen om duurzaamheid en C2C in praktijk te brengen.
Steelcase was het eerste bedrijf wereldwijd dat C2C gecertificeerd werd in 2006 en modieus en duurzaam vormgegeven bureaumeubilair heeft . Zij hebben als bedrijf ook het hele duurzaamheidcentrum ICSE ingericht.
Starren benadrukte dat C2C bedrijven ook stimuleert om na te denken over de hele productieketen: van ontwerp tot afvalverwerking, de totale levenscyclus.
Een aardige stelling was ook dat van Gansewinkel in de toekomst geen afvalverwerker meer is maar grondstofleverancier!

Daarna was er veel tijd om met elkaar in gesprek te gaan en vragen uit het publiek te beantwoorden. Gezien de aard van de vragen was het meteen duidelijk, dat er veel kennis onder de toehoorders aanwezig was en kwam men al snel bij de echte dilemma’s.
- Moet C2C ook lokaal gemaakt worden? De transportafstand is niet alleen belangrijk maar ook CO2 uitstoot.
- Hoe streng zijn de criteria van de overheid voor duurzaam inkopen (niet dus)?
- Zouden C2C producten niet beter gehuurd of geleased moeten worden in plaats van verkocht? Ja, dat zou beter zijn want dan blijven producten in bezit van de producenten.
- Meerdere vragen gingen ook over de gemeentelijke rol van afvalinzameling en beheerder infrastructuur waaronder riolering.
Moet dat niet overgeheveld worden naar bedrijven? Ja, dat zou goed kunnen.

Wethouder van Merrienboer bleek een goede gespreksleider te zijn en was inhoudelijk natuurlijk goed op de hoogte.
Een inspirerende middag met dank aan de SP afdeling Eindhoven.

maandag 30 november 2009

Centrum voor Duurzaamheid & 40 jaar COS

Onderstaand artikel is verschenen op de SP website Afdeling Eindhoven op 30 november 2009 in de rubriek nieuws

Internationale Samenwerking en Duurzaamheid
Op vrijdag 27 november 2009 vond er in het nieuwe Eindhovense duurzaamheidcentrum ICSE ( International Center for Sustainable Excellence)
een drukbezochte bijeenkomst plaats ter gelegenheid van het 40 jarig bestaan van het Centrum van Ontwikkelingssamenwerking (COS) dat ook in het ICSE is
gevestigd.


Het ICSE is gehuisvest op de eerste verdieping van het gebouw Philips Lichttoren, dat van oudsher symbool staat voor het industriële lichttijdperk.
Dit gebouw zou vanaf nu symbool kunnen gaan staan voor duurzaamheid en economische mondiale ontwikkeling!
Het centrum is ingericht als museum en conferentieplaats waar allerlei duurzame, craddle-to-craddle en fairtrade producten zijn te bezichtigen variërend van een kartonnen bank en kapstok tot een elektrische auto, duurzaam kantoormeubilair, copier en vloerbedekking.
Een ideale plek voor het bedrijfsleven, gemeenten en de onderwijssector om kennis te maken met de nieuwste duurzame producten en ontwikkelingen.

Het COS had voor haar jubileum ook twee gastsprekers uitgenodigd.


De eerste spreker was Paulus Jansen , SP – tweede kamerlid en woordvoerder voor energie- en klimaatzaken, waarvoor ook speciaal vele Eindhovense SP-leden waren gekomen. Ingenieur Jansen heeft zelf in Eindhoven bouwkunde gestudeerd en kent de stad goed. Hij had een gedegen presentatie over de SP visie op thema’s als globalisering, duurzaamheid en internationale solidariteit. De SP erkent de noodzaak van internationale samenwerking en ook het belang van internationale organisaties als de VN, het IMF en de Wereldbank. Verder benadrukte hij dat deze organisaties wel veel democratischer en rechtvaardiger moeten gaan functioneren. Dus bijvoorbeeld meer macht bij de Algemene Vergadering in plaats van nu de Veiligheidsraad, waar de (oude) grootmachten een vetostem hebben. Hetzelfde geldt voor topontmoetingen van wereldleiders zoals de nieuwe G20 waar ook China, India en Brazilië bij aanwezig zijn. Het is de opvolger van de Grote 8 waar deze opkomende economieën niet bij aanwezig zijn. Jansen noemde ook de Europese Unie die meer moet doen aan eerlijke vrijhandel en het afbouwen van marktverstorende landbouwsubsidies en handelsbelemmeringen . Tegelijkertijd noemde hij ook het recht van ontwikkelingslanden om nationale belangen te laten prevaleren bij het ontwikkelen van een autonome landbouw, industrie en dienstverlening.
Kamerlid Jansen, met zijn brede en gedegen internationale kennis, wilde heel erg veel onderwerpen aansnijden in een veel te korte tijd die hem was toegewezen. Daardoor ging het volgens sommige toehoorders te snel en is de materie complex en moeilijk te behappen.
Na afloop ontstond er nog een levendige discussie met de aanwezigen.
De tweede spreker was de oud-hoogleraar economie Arnold Heertje.


Een hele generatie schoolgaande jeugd heeft “zijn” economieboek als examenstof gehad. Ruim drie jaar geleden is Heertje tot het inzicht gekomen dat de gangbare economische vrije markttheorie, waar hij ook een pleitbezorger van was, grote schade toebrengt aan het milieu en de samenleving. Sinds die tijd heeft hij zich actief ingezet voor een duurzame economische theorie. Enige uitgangspunten daarvan zijn terug te vinden in het boekje “Echte economie” dat de bezoekers ook gratis werd aangeboden.

Hij is ook een van de initiatiefnemers geweest van een groep bezorgde economiehoogleraren, verenigd in het platvorm duurzame en solidaire economie, die in Tilburg in 2008 en in Antwerpen in 2009 een groots opgezet symposium hebben georganiseerd: “Op weg naar een duurzame en solidaire economie”.
Zie ook een eerder bericht op deze website in de rubriek ingezonden http://www.eindhoven.sp.nl/ingezonden/2009/thelosen6.stmhttp://www.economischegroei.net/index.php?topic=vs-ws01

De slotverklaringen zijn aangeboden aan de politiek en dat heeft ertoe geleid, zo vertelde Heertje trots, dat de SER nu de opdracht van het kabinet heeft gekregen om een advies uit te brengen over een verruimd welvaartsbegrip en meetinstrumentarium( denk aan zoiets als de global footprint)). Tot nu toe wordt vrijwel alles in de politiek/economie opgehangen aan de groei van het bruto nationaal product (BNP). Bij een overstroming of andere natuurramp stijgt het BNP geweldig omdat er veel economische activiteit nodig is om een gebied weer op te bouwen. De ontstane economische en maatschappelijke schade zien we echter nergens terug.
Een eerder SER rapport uit 2000 getiteld “De Winst van Waarden” heeft ertoe geleid dat het Ministerie van Economische Zaken een jaar later Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen als speerpunt heeft gemaakt van haar beleid. Hopelijk leiden ook de nieuwe SER adviezen tot concrete veranderingen.

Heertje weet zijn publiek altijd weer te amuseren met scherpe observaties en karikaturen van vrouwen (koopziek) en het slechte rekenonderwijs.
Met grote ernst benadrukte hij daarna dat het uitgangspunt van de economie met haar schaarse middelen volledig gericht moet zijn op de échte behoeften van mensen nu, in de toekomst en wereldwijd! Dat is de essentie van een solidaire economie en samenleving waar ook de SP zich sterk voor maakt !

donderdag 12 november 2009

Geen verhoging AOW

Onderstaand artikel is gepubliceerd op de SP website afdeling Eindhoven vanaf 12 November 2009 in de rubriek Nieuws.



65 blijft 65

Op 12 november is er weer gedemonstreerd bij de Tweede Kamer na een oproep van de FNV tijdens de bespreking van het nieuwe AOW-wetsvoorstel in het parlement. Het debat was een week uitgesteld omdat de oppositie eiste dat Minister President Balkenende erbij aanwezig moest zijn.
De SP heeft ook al eerder opgeroepen door te gaan met acties en met name 21 November is uitgeroepen tot landelijke actiedag. In Eindhoven bij het Klokgebouw zal er ook een manifestatie gehouden worden in samenwerking met het FNV.
De opgestelde SP-volkspetitie "65 blijft 65" heeft inmiddels al ruim 150.000handtekeningen opgeleverd. Het wetenschappelijk bureau van de SP heeft ook een nieuw themanummer van Spanning uitgegeven geheel gewijd aan de AOW en trekt daarin duidelijke conclusies. De verhoging van de AOW leeftijd is ongewenst, onnodig en ook onzinnig !
Uit allerlei onderzoeken blijkt dat een meerderheid van de mensen tegen verhoging van de AOW leeftijd is. Het regeringsvoorstel kan daarom niet op een breed draagvlak rekenen, maar is toch door de Tweede Kamer aangenomen.
De arbeidsdeelname van mannen in de leeftijdscategorie 55-65 jaar was in 1973 nog 45%. In 2006 is dat gedaald naar zo’n 18 %. Voor vrouwen ligt dat nog veel lager, namelijk 8% voor beide jaren. Inmiddels loopt dat percentage omhoog door het afschaffen van vut-regelingen.
Toch is heel duidelijk dat er nog een belangrijke winst te behalen valt door mensen te stimuleren en te begeleiden om langer door te werken.
De AOW was en is een volksverzekering voor alle Nederlanders. De regering maakt er nu in haar wetsvoorstel een werknemersverzekering van, omdat het arbeidsverleden en de zwaarte van het werk bepalen wanneer iemand de AOW gaat krijgen.
Veel deskundigen hebben al aangegeven dat een afbakening naar de zwaarte van beroepen nooit tot een werkbare regeling zal leiden. Niet alleen fysiek, maar ook geestelijk kan werk heel zwaar zijn . Bovendien wil je ook niet dat 65 plussers nog voor de klas of als verpleegkundige aan een ziekenhuisbed staan .
Gelukkig gaat het wetsvoorstel niet direct in, maar ook niet heel geleidelijk ! Vanaf 2020 gaat de AOW leeftijd in één stap naar 66 jaar en vanaf 2025 naar 67 jaar. Dus iedereen die op 1 januari 2010 55 jaar of ouder is kan nog wel op 65 jarige leeftijd met pensioen. Pech voor mij, want ik ben een paar maanden te laat geboren!
Dit schept een grote rechtsongelijkheid!
De nieuwe pensioenregeling was nodig volgens het kabinet omdat er € 4 miljard bezuinigd moest worden. De SER kreeg de ruimte om met een alternatief plan te komen als het maar evenveel geld zou opleveren. Dat is helaas niet gelukt, omdat de werkgeversorganisaties weinig solidair waren met de vakbonden.
Enige weken geleden werden de resultaten bekend van een onderzoek uitgevoerd door de Universiteit van Utrecht onder leiding van hoogleraar Belastingrecht G.Michielse naar de afdracht van vennootschapsbelasting door multinationale ondernemingen in Nederland.
Het tv- programma Zembla besteedde er op 18 oktober jl. uitgebreid aandacht aan.
De Multinationals betalen veel minder belasting dan de wettelijke 25,5% en daardoor loopt de overheid een bedrag mis van circa € 16 miljard per jaar !! Staatssecretaris van Financiën Kees de Jager reageerde hier direct op, maar kwam met verouderde CBS cijfers (2001 tot 2006), die een veel rooskleuriger beeld schetsen. Multinationals zouden maar vier procent minder betalen dan de eis van 25,5% .
Een vreemde conclusie als je bedenkt dat juist hoge ambtenaren van de belasting-dienst eind februari 2008 al signaleerden dat de schatkist miljarden euro’s misliep aan vennootschapsbelasting bij multinationals, juist door nieuwe wetgeving die vanaf 1 januari 2007 in werking is getreden.
Eens te meer een bewijs voor de stelling “the rich pay less and the poor pay more”!
Later kwam de vakbond met het voorstel aan het kabinet om alle werknemers met een jaarsalaris van minder dan € 30.000 te "classificeren" als zwaar beroep en die dan wel op het 65e jaar met pensioen kunnen gaan. Een redelijk voorstel omdat alle lager betaalde functies ook meestal fysiek zwaar zijn en mensen met een lagere opleiding ook veel langer werken omdat ze eerder beginnen met werken dan werknemers met een hogere(en dus langere) opleiding. Daar komt nog bij dat uit onderzoek is gebleken dat mensen in de lagere sociale klasse gemiddeld 7 jaar korter leven dan mensen met een hogere opleiding en uit een hogere sociale klasse.
Het kabinet en ook de werkgevers voelen hier echter weinig voor. Dus zal het er weer op uitdraaien dat de gewone burger weer moeten opdraaien voor de gevolgen van de financiële en economische crisis en dat de banken hun riante bonussen kunnen behouden en ook de multinationals kunnen doorgaan met het maken van miljarden winsten!
Wanneer gaan we eens echt werken aan een solidaire samenleving??

dinsdag 13 oktober 2009

Kleine banken presteren beter

Onderstaand artikel is gepubliceerd op de SP website, afdeling Eindhoven in de rubriek Ingezonden vanaf 13 oktober 2009 en ingekort op de website Antrovista, rubriek nieuws vanaf 14 oktober 2009

Small is beautiful!


Na alle onrust bij het failliet gaan van de DSB bank en de grote twijfels over de toezichthouders zoals De Nederlandse Bank en de Autoriteit financiële markten, maar vooral het gebrek aan intern toezicht door de commissarissen, is er nu vooral veel kritiek op oud VVD politici zoals Gerrit Zalm en Ed Nijpels. Hoe goed waren ze op de hoogte van het interne beleid, de hoogte van de provisies bij hypotheken en omstreden koopsompolissen en wat hebben zijn eraan gedaan? Ging het hun alleen om omzet, winst en de daarvan afgeleide hoogte van hun prestatiebonus?
Hadden zij oog voor de gevolgen voor burgers/klanten?
Een onderzoek voorgesteld door het kabinet zal hier duidelijkheid over moeten geven. Mogelijk heeft dat consequenties voor de huidige functies die de beide heren nu uitoefenen bij ABN/AMRO (Zalm) en APG (Nijpels), het voormalige ambtenaren pensioenfonds.
De politiek maar ook de Nederlandse bank onder leiding van Noud Wellink heeft de afgelopen jaren een zeer coulante houding aangenomen tegenover banken en financiële instellingen. Zelfregulering was het motto, wat simpel gezegd ook “vrijheid blijheid” betekent. Te hoge persoonlijke leningen waardoor mensen in de schulden komen, de zogenaamde woekerpolissen en veel te hoge hypotheken en provisies zijn het gevolg geweest.
Het imago en vertrouwen in banken en financiële instellingen heeft een flinke deuk opgelopen. Ze worden nu graaiers en zakkenvullers genoemd.
Door de fixatie op het korte termijn zelfbelang hebben zij de maatschappij grote schade berokkend en de economie in een crisis gestort.
Daardoor zullen er veel meer wetten en regels komen op nationaal, europees en mondiaal niveau voor de eigen vermogenssituatie, het risicobeleid, bonussen en verscherpt toezicht.
Interessant in dit verband is ook een onderzoek van SNL Financial naar de prestaties van Amerikaanse banken waarbij een onderscheid is gemaakt tussen grotere en kleinere banken.
De grens lag bij een totaal aan bankbezittingen van 5 miljard dollar. Daarmee vergeleken is de DSB bank maar een kleintje.
Grotere banken haalden in de eerste helft van 2009 een gemiddeld rendement op hun aandelenkapitaal van 3,15 % en een gemiddeld rendement op hun bezittingen (totale activa) van 0,31%. Bij de kleinere banken waren die cijfers respectievelijk 5,31% en 0,56% . Ook op een ander punt waren de verschillen groot. Bij de hele grote banken waren de afschrijvingen op leningen 1,6% en bij kleinere banken maar 0,2% !
Dus beleggers en klanten: “Kies voor klein”!

De overheid zou daarvan kunnen leren dat kleinere banken beter zijn en ook minder schade toebrengen aan de economie en samenleving indien zij failliet zouden gaan . Zij zijn niet “too big to fall”! Met name de SP pleit voor kleinschaligheid en menselijke maat in het onderwijs en de gezondheidszorg maar dat geldt zeker ook voor financiële dienstverlening waar vertrouwen en het kennen van de eigen klanten essentiëel zijn én beter renderen!

dinsdag 11 augustus 2009

Wel gezeur over Topinkomens !

Onderstaand artikel is gepubliceerd op de SP-website afdeling Eindhoven, rubriek Ingezonden vanaf 6 Oktober 2009

Einde aan de Bonuscultuur!
Jort Kelder bewijst regelmatig lippendienst aan de financiële en managementelite door openlijk te stellen dat de hetze tegen hoge beloningen, voortkomend uit jaloezie van de gewone burger, maar eens afgelopen moet zijn. Kelder erkent wel dat uit onderzoek gebleken is dat meer dan 90% van de Nederlanders vindt dat de topinkomens beperkt moeten worden. Hij vindt dat echter "loos gekakel van het volk".

Geen wonder dat Kelder vindt dat we de meritocratie of misschien zelfs de dictatuur maar moeten invoeren zoals hij met het voorbeeld van Singapore duidelijk maakt. Hij verwijt de politiek "dat ze buigen voor populisme en …hunkeren naar de kiezersgunst". Als dat laatste inderdaad waar is dan zou er allang een wet aangenomen zijn om hogere inkomens te beperken. De nu genomen maatregelen zoals de villataks van 2,35% en de vermogensbelasting van 4% zijn maar marginale instrumenten om de inkomensongelijkheid aan te pakken, die juist de laatste 30 jaar in Nederland sterk is toegenomen.
Ook in de VS is de inkomensongelijkheid sinds de jaren 70 van de vorige eeuw sterk toegenomen. In 1976 bezat de rijkste 1% ongeveer 20% van het totale vermogen. In 1998is dat toegomen tot ruim 33 %! Hetzelfde geldt voor de welvaartsverdeling tussen landen. De 20% rijkste landen van de wereld bezaten 70% van het wereldinkomen, terwijl de 20% armste landen maar 2,3% bezaten. In 1997 is dat 90% geworden en de armste landen bezitten nog maar 1% ! (bron: UN Human Development Report)
Kelder vergeet dat liever. Het pleidooi van Balkenende voor een Rijndeltamodel wordt door Kelder ook als onzinnig afgeserveerd. Volgens dat model is de samenleving driegeleed met een overheid, de economie en de civil society. De overheid heeft als taak daarbij de juiste balans te vinden en te realiseren.

Bovendien is het zo dat niet alleen het gewone volk terecht ageert tegen topinkomens maar ook de wetenschappelijke elite. Zo heeft professor J. Tinbergen, de enige Nederlander die ooit de Nobelprijs voor Economie kreeg, al decennia geleden bepleit voor wat nu heet de Tinbergen-norm. Het verschil tussen het hoogste en laagste inkomen zou niet meer mogen bedragen dan een factor 5 ! Het zou juist van politieke moed getuigen als de regering niet alleen een minimuminkomen vastlegt, maar ook een maximuminkomen en dan niet alleen voor de publieke sector (de Balkenende-norm).

Verder is het ook nog zo dat uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat prestatiebeloning (externe prikkels) niet leidt tot betere bedrijfsresultaten. De intrinsieke factoren zoals de inhoud van de functie, de vrijheid om te beslissen en verantwoordelijkheid zijn veel belangrijker!


De topwinsten en -inkomens die in het bedrijfsleven en de financiële sector behaald worden ondermijnen de andere sectoren. Kelder wil politici en ambtenaren veel betere salarissen geven als zij ook maar "genoeg opleveren" !? In de kunstsector, de gezondheidszorg, de wetenschap en het onderwijs kun je de resultaten echter niet in een objectieve geldwaarde uitdrukken. Inkomensbeleid voor alle sectoren hoort bij het primaat van de politiek!

Solidariteit is een belangrijke maatschappelijke waarde maar die moet ook concreet vormgegeven worden via belastingen en wetten.

Het is gebleken dat in het rampjaar 2008 bij banken en financiële instellingen de bonussen nauwelijks zijn gedaald terwijl veel banken op omvallen stonden en de overheid moest ingrijpen met gemeenschapsgeld. Dus goede of slechte bedrijfsresultaten, voor de bonussen maakt het niet uit!

In de semi-publieke sectoren als universiteiten, hogescholen, ziekenhuizen en woningcorperaties gaat het niet veel beter, al zijn de bonussen daar veel lager. De vastgestelde Balkenende norm wordt echter ook daar met voeten getreden.

Eind september publiceerde het NRC een onderzoek over de bonussen bij woningcorperaties. De fusies van de afgelopen jaren in deze sector hebben niet tot efficiencyverbetering geleid maar wel tot hogere salarissen en bonussen voor de directie.

De fusie van de Sociale Woningstichting (SWS) en Stichting Hertog Hendrik van Lotharingen (HhvL), de voormalige Philipscorperatie, in Eindhoven tot het huidige Woonbedrijf leverde twee directieleden ieder een miljoen euro op!

Het is goed dat de SP-Tweede Kamerfractie een adviesaanvraag en wetsvoorstel bij de Raad van State heeft ingediend om bestuurders van ondernemingen via het strafrecht hard aan te pakken bij financieel wanbeleid en een ontbrekend risicobeleid.
Nu kan dat kennelijk alleen bij zaken waar het draait om (boekhoud-)fraude.

"Witte boorden criminaliteit" is lange tijd een ondergeschoven kindje geweest in het strafrecht en had bovendien geen prioriteit bij het Openbaar Ministerie!

dinsdag 23 juni 2009

Hoe solidair zijn multinationals ?

Onderstaand artikel is gepubliceerd op de SP-website afdeling Eindhoven, in de rubriek Ingezonden vanaf 30 juni 2009


The rich pay less !

De Engelse Hoogleraar Devereux publiceerde eind augustus 2007 in de Financial Times de resultaten van een onderzoek naar de afdracht van vennootschapsbelasting van Engelse multinationals. Conclusie: een derde van de grootste bedrijven betaalden helemaal geen belasting en de rest van de 700 bedrijven nauwelijks!
Hoe zit dat in Nederland?
Begin 2008 publiceerde het NRC resultaten van een onderzoek naar belastingverplichtingen van multinationals. De conclusie luidde dat zij nauwelijks vennootschapsbelasting betalen.
Het belastingstarief is de laatste jaren al gedaald en bedraagt nog maar 25,5%.
In werkelijkheid bleek van 23 AEX fondsen dat zij maar 16,8 % betaalden in 2006, toen de vennootschapsbelasting nog 29,6% bedroeg ! Iets meer dan de helft dus van de wettelijke eis.
De wetgever staat toe dat bedrijven extra aftrek kunnen krijgen, wanneer ze zich als een financiële instelling gedragen ten opzichte van hun buitenlandse dochterbedrijven. Via het rondpompen van geld in de vorm van leningen en daarover te betalen rentevergoedingen tussen moeder en dochterbedrijven krijgt men extra aftrek. Dat is echter geen core business van multinationals.
Tweede kamerleden van PvdA, Groen Links en de SP stelden hierover direct vragen aan Staatssecretaris De Jager. Dit leidde eerst tot een afwijzing, want de overheid geeft geen belastinginformatie over individuele belastingplichtigen.
Voor particulieren een begrijpelijk antwoord vanuit het oogpunt van de privacy.
Voor bedrijven met een beursnotering een belachelijk argument!
Via aangenomen moties van de heren Tang, Vendrik en Irrgang werden de bewindslieden gevraagd alsnog met deze informatie te komen.
Later verschafte de staatssecretaris wel enig inzicht. De totale betaalde belastingen van 23 Nederlandse multinationals met een AEX-notering, bedroegen € 1,3 miljard over 2007. In 2006 bedroeg dat nog 17,9 miljard voor alle Nederlandse vennootschappen!
Het grootste deel van die € 1,3 miljard wordt opgehoest door drie grote banken ING, ABN/AMRO en Fortis die samen 900 miljoen betalen. Dus 400 miljoen blijft er over voor de andere multinationals waaronder misschien Shell, Unilever, Philips en de anderen.
Een schijntje dus in het licht van de behaalde honderden miljarden winst.
Dus de conclusie kan niet anders luiden dan “the rich pay less”!

Terwijl deze MNO's zich zo graag profileren als Maatschappelijk Verantwoorde Ondernemingen zijn ze kennelijk weinig verantwoordelijk richting samenleving en belastingbetaler.
De wrange constatering is dat de grote en rijke bedrijven veel minder betalen dan de kleine bedrijven. Hetzelfde geldt voor de hoge inkomens die veel minder belasting betalen ondanks het hogere tarief, omdat zij gebruik maken van fiscale constructies of belastingontduiking hetgeen uiteindelijk een veel lagere belastingdruk oplevert.
Bekend is bijvoorbeeld het belastingverhaal van topondernemer Roel Pieper.
Pieper maakte 10 jaar lang gebruik van een regeling waarbij hij dertig procent van zijn belastbaar inkomen belastingvrij ontving. Deze '30-procentregeling' is bedoeld voor expats die voor een tijdelijke klus in Nederland zijn en voor Nederlanders die meer dan 15 jaar in het buitenland hebben vertoefd en hier een topfunctie gaan bekleden. De zogenaamde onmisbare “kenniswerkers”. Nu de belastingdienst deze gunstige regeling niet heeft verlengd is Pieper verhuisd naar de Franse Rivièra.

Geen wonder dat FNV voorzitter Jongerius het kabinet verwijt teveel de oren te laten hangen naar de werkgevers en ondernemers en te weinig oog heeft voor werknemers. De feiten ondersteunen die bewering. Minister Bos en de Jager hebben de kamer beloofd om met nieuwe maatregelen te komen zodat multinationals ook hun evenredige belasting-bijdrage leveren. In juni 2009 is dat nog steeds niet gebeurd want er moet eerst nog een consultatieronde plaatsvinden ! Dan moet ik meteen denken aan de slogan van de belastingdienst:" Leuker kunnen we het niet maken wel gemakkelijker"!

Eind november 2018 verscheen er een bericht in de media dat Shell al jaren geen winstbelasting betaalt. Dagblad Trouw had dit uitgezocht  op basis van een vertrouwelijk document van het Ministerie van Financiën. Door gebruik te maken van legale aftrekposten weet Shell de winstbelasting op nul te houden. In een publieke reactie laat Shell alleen weten dat ze zich aan de wet houden. Het is te gek voor woorden dat dit bedrijf met miljarden winsten ieder jaar de dans ontspringt, terwijl ze van alle infrastructuur, faciliteiten, subsidieregelingen gebruik maken.
Medio mei 2019 geven president-directeur Marjan van Loon van de Nederlandse tak en mede topmanager Alan McLean openlijk toe in een interview met Elsevier dat Shell in Nederland inderdaad al jaren gèèn winstbelasting of vennootschapsbelasting betaalt. Verder betaalt Shell  ook al jaren gèèn dividendbelasting. Het rijkste bedrijf, naar beurswaarde, van de AEX in Amsterdam betaalt niets, terwijl ze wel van àlle voordelen van Nederland gebruik maken. Dat is onbegrijpelijk, ook al geloven of denken deze managers dat het een "doodnormale zaak" is en niet in strijd met de Nederlandse wet. Formeel zijn daar ooit goedkeuringen voor gegeven, maar dan wel in achterkamertjes. Tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer op 29 mei 2019 bekenden nog meer CEO's en CFO's van onder andere Philips en AkzoNobel, dat ook zij momenteel gèèn winstbelasting betalen, mede door hoge kosten in het buitenland die ze in Nederland mogen verrekenen. Zij zien daar zelf geen enkel probleem in , want zij maken gebruik van de afgesproken belastingregels.
Bovendien dragen zij op andere manier bij aan de welvaart van Nederland door hun omvang en activiteiten zoals werkgelegenheid?
Nu wordt het wel eindelijk openbaar en gaat er hopelijk snel iets veranderen. Dit is moreel verwerpelijk. Wanneer krijgen we rechtvaardigheid?? 

Update eind 2019.
Misschien komt die rechtvaardigheid dan toch..., althans zeker een beetje. Kamerlid van Groen Links Bart Snels heeft een initiatiefwet opgesteld om ontwijking in geval van multinationals veel moeilijker te maken. Nu is het zo dat Shell verliezen van buitenlandse dochters kan aftrekken (verrekenen) van de Nederlandse winst . Kennelijk is dat al jaren zoveel dat er nu geen winstbelasting betaalt hoeft te worden. In de toekomst zouden deze verliezen alleen van andere Europese dochters mogen komen gedurende maximaal drie jaar (volgens Europese wetgeving). Verliezen uit de rest van de wereld zijn niet meer aftrekbaar vanaf 2021 !  Dat voorstel wil nu de huidige regering van premier Rutte overnemen en doorvoeren zo is de bekendmaking op Prinsjesdag 2019. 

maandag 15 juni 2009

Duurzame en solidaire Economie

Onderstaand artikel is gepubliceerd op de SP website afdeling Eindhoven, onder de rubriek ingezonden vanaf 23 juni 2009



Het Appèl van Antwerpen

Begin van dit jaar heeft een groep prominente economen tijdens een symposium in Antwerpen een oproep gedaan om de politiek te bewegen serieus werk te maken met een solidaire en duurzame economie. Dit heeft geleid tot een Appèl van Antwerpen .
Deze conferentie was een vervolg op een eerdere bijeenkomst in Tilburg waar ook een verklaring is opgesteld (zie ook http://www.economischegroei.net/index.php?topic=logotest&style_id=0 ).
Het Appèl komt met drie aanbevelingen:

I De noodzaak van een nieuw en breed samenlevingsberaad, dat direct aanhaakt bij de crises van nu en waarin naast de sociale partners ook milieu-, vredes- en ontwikkelingsorganisaties, vrouwen, jongeren, wetenschappers en migranten participeren.

Een vooruitstrevend plan dat helaas nog niet wordt opgepakt want zo is gebleken dat voor de bankencrisis een oud bankier Maas(ING) gevraagd is om een commissie te vormen en voorstellen te doen voor een herstel van het vertrouwen in banken (geen maatschappijbrede samenstelling dus).

II. Zonder verder uitstel moet nu een begin worden gemaakt met het ontwikkelen en toetsen van het bestaand beleidsinstrumentarium en het ontwikkelen van nieuwe instrumenten. Deze moeten de noodzakelijke koerswending naar een meer duurzame en solidaire economie ondersteunen, uitwerken en begeleiden.
Hierbij moet je denken aan andere indicatoren voor welvaart en welzijn dan het alom bekende bruto binnenlands of nationaal product (bnp) die alleen economische groei meet, maar juist niet het verlies aan onvervangbare grondstoffen, de schade aan klimaat, milieu of maatschappij . We hebben behoefte aan indicatoren die de duurzaamheid van producten aangeven, of de CO2 uitstoot aangeven, het energie- en grondstoffenverbruik en global footprint (beslag op physieke oppervlakte).

III. Een beleidsinzet op het nationale, Europese en mondiale vlak,met een hernieuwde technologische inzet ten bate van zowel de solidariteit als de duurzaamheid in deze wereld. Dit mede ter voorbereiding van de noodzakelijke herziening van de Lissabon-akkoorden en de naderende klimaattop in Kopenhagen.
Begin maart spreken 30 vooraanstaande wetenschappers, waaronder Herman Wijffels, Jan Pronk, Farah Karima zich ook uit voor deze plannen.
Inmiddels heeft ook premier Balkenende in een schriftelijke reactie gereageerd op de voorstellen en daarbij aangegeven dat hij en het hele kabinet alle moeite zullen doen. Hij zegt letterlijk:”Het is van belang dat economische groei duurzaam is en dat wij de nodige onderlinge solidariteit niet uit het oog verliezen …… globalisering die verantwoord is: houdbaar, duurzaam en solidair.” .
We zullen het kabinet met deze voornemens kritisch volgen.

maandag 8 juni 2009

Triodosbank eervol onderscheiden

Onderstaand artikel is geplaatst op de website Antrovista, rubriek nieuws vanaf 8 juni 2009



Triodos Bank is 'meest duurzame bank'!

Deze relatief kleine Nederlandse bank kreeg de onderscheiding afgelopen week op een congres over duurzaam bankieren, dat was georganiseerd door de Britse zakenkrant Financial Times en Wereldbankdochter IFC.
Triodos versloeg de andere concurrenten, waaronder Deutsche Bank en het Britse Standard Chartered, die waren gekozen uit in totaal 165 aanmeldingen.
Dat moet een aardige opsteker zijn geweest voor directievoorzitter Peter Blom, die ook aanwezig was op een bijzondere bijeenkomst in de Grote Kerk in Den Haag afgelopen vrijdag. Een dag over leiderschap met tal van interessante sprekers zoals Herman Wijffels, Ruud Lubbers, prinses Irene, Ruud Koornstra (Tendris en bekend van Ledlampen) en met als absoluut hoogtepunt de Dalai Lama. Spiritualiteit wordt kennelijk steeds meer geaccepteerd in ondernemerskringen en bij economen.

De dag daarna was Peter Blom ook de hoofdspreker op een studiemiddag in Congrescentrum Antropia te Driebergen, georganiseerd door de Werkgemeenschap voor Sociale Driegeleding. Daar luidde het thema Op weg naar een gezonde economie.
Een hele eer voor Peter Blom die zich al bijna 30 jaar heeft ingezet voor de Triodosbank en zich van kredietadviseur ontwikkeld heeft tot directeur en nu directievoorzitter.
In die dertig jaar heeft de Triodosbank zich ook concreet ingezet voor vele kleinschalige en duurzame projecten op het gebied van windenergie en een gezond landbouw. Veel bekendheid heeft de Triodosbank ook gekregen met microkredieten voor kleine ondernemers in ontwikkelingslanden. Voor grote banken waren deze kredieten niet interessant omdat ze te klein zijn en relatief veel administratie vergen. Dat is ook de reden dat de Triodosbank hoge rentepercentages vraagt voor microkredieten oplopend tot 25% . Niet geheel terecht, want het blijkt juist dat deze kleine ondernemers zeer kredietwaardig zijn. Een zeer hoog percentage microkredieten worden netjes inclusief rente afgelost en leveren dus geen risico op voor de bank. Bovendien is het duidelijk een ondernemerslening en geen consumptief krediet . Voor de laatste categorie leningen zijn percentages van 12 tot 18 % heel gebruikelijk. Een dergelijk productief krediet zou dus eigenlijk veel goedkoper moeten zijn. Toen ik daar een tijd geleden de Triodosbank over benaderde kreeg ik echter geen enkele reactie.
Interessant is ook het logo. Het suggereert mogelijk dat de bank werkt vanuit een visie op de samenleving waarin meerdere gebieden door elkaar vervlochten zijn . Maar waaruit blijkt concreet dat zij werken vanuit sociale driegeleding?
Aangezien er nu ook meer financiële transparantie is, want zo weten we inmiddels dat Peter Blom ook ruim 2 ton jaarsalaris verdient, zou het verstandig zijn ook meer verantwoording af te leggen over het gevoerde rentebeleid.

maandag 11 mei 2009

Europese Verkiezingen

Onderstaand artikel is ook geplaatst als ingezonden brief op de website van de SP, afdeling Eindhoven vanaf 12 mei 2009. Vanaf 17 mei ook op de website Antrovista onder de rubriek nieuws



Voor of Tegen Europa ?

Binnenkort mogen wij weer onze stem uitbrengen en wel op 4 Juni .
De opkomst is de laatste jaren steeds vrij laag geweest omdat Brussel voor veel mensen de “ver van mijn bed show” is. Het Nederlandse Nee (per referendum) op het Europese grondwetsvoorstel heeft dat nog eens bevestigd. Staatssecretaris voor Europese Zaken Frans Timmermans probeert daar verandering in te brengen en heeft een 27-uurs bustocht door Nederland afgelegd, juist op 9 mei, De dag van Europa. Op die manier wil hij het belang van Europese politiek concreet maken.
Er zijn terecht vele kritische opmerkingen te maken over het weinig democratische en veel te bureaucratische circus in Brussel en Straatsburg . Veel te veel papierwerk in vele talen, teveel bemoeizucht en teveel lobbywerk. Een democratisch tekort is ook het feit dat het Europese parlement niet zelf met beleids- of wetsvoorstellen mag komen. Zij mogen alleen adviseren en soms besluiten nemen over beleidsvoorstellen aangedragen door de Europese Commissie. Na een besluit van het parlement moeten dan ook nog de regeringsleiders ermee akkoord gaan.
Dat is omslachtig en indirect.
Toch wil ik ook een lans breken voor het belang van deze gebrekkige Europese democratie.
Veel belangrijke zaken zoals het milieu, de economie en sociaal en internationaal recht kunnen we niet meer alleen nationaal oplossen. Daarvoor is overleg en een gemeenschappelijke aanpak nodig.
Enkele successen wil ik hier ook noemen. De Europese commissie heeft toch de mobiele telefoon- en sms-tarieven aan banden gelegd en de auto-industrie emissiegrenzen opgelegd.
Dat heeft Nederland alleen niet gedaan.
Er zijn nog niet eerder zoveel bedrijven bestraft voor oneerlijke handelspraktijken (kartel- en prijsafspraken) als de laatste jaren mede ook door (“onze”) Eurocommissaris Neelie Kroes.
Ook heeft het Europees parlement besloten om de giftigheid en milieueffecten van alle chemische stoffen te laten onderzoeken (Project REACH). Een zeer belangrijk besluit voor onze volksgezondheid en het milieu.
Uitgaande van de sociale driegeleding is het ideaal een solidaire en associatieve economie.
De voorloper van de Europese Unie was de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal (EGKS) heeft daarbij het voorbeeld gegeven. Juist Europese economische samenwerking leidt tot succes en groei ! Om binnen de Europese grenzen te komen tot een “level playing field” hebben we ook behoefte aan gelijke sociale wetgeving op het gebied van de omvang van de werkweek, arbeidstijden, aantal vakantiedagen, pensioenleeftijd, minimumlonen, arbeidscontracten, ontslagregelingen etc.
Hoe je dus ook denkt over een vaste benoemde EU-voorzitter, het Europees handvest, een toekomstige Europese defensie of het buitenlands europees beleid: ga stemmen en kies de partij die volgens jou het beste Europese ideaal nastreeft.

donderdag 30 april 2009

Parlementair Onderzoek Kredietcrisis

Onderstaand artikel is gepubliceerd op de website van SP afdeling Eindhoven, rubriek ingezonden brieven vanaf 30 april en op de website Antrovista, rubriek nieuws, vanaf 5 mei 2009



Onderzoek naar de bankencrisis !

De tweede kamer heeft inmiddels besloten om een parlementair onderzoek in te stellen naar de mogelijke oorzaken van de financiële crisis. Dat zal in twee delen gebeuren waarbij eerst onderzooek gedaan wordt naar de periode van voor september 2008. De commissie zal onder leiding staan van SP- Kamerlid Jan de Wit.
Tot nu toe worden vooral graaiende bankiers, falend toezicht, slechte hypotheken en te lage solvabiliteit als mogelijke oorzaken genoemd die het vertrouwen van beleggers ernstig hebben aangetast en daardoor de beurskoersen van financiële instellingen helemaal onderuit haalden. Veel banken zoals Fortis, ABN/Amro en ING konden alleen nog met steun van de overheid overeind gehouden worden.
Een oplettende Nederlandse onderzoeker F. de Mooy heeft echter een mogelijk andere oorzaak gevonden (zie tijdschrift Apokalyps nu voorjaar 2009) .
Juist op 11 september 2008 , dus precies 7 jaar na de aanslagen op de Twin Towers in New York, was er een elektronische run op Amerikaanse banken. In minder dan 2 uur tijd (om precies te zijn van 09.00 tot 11.00 uur) werd een totaal bedrag van $ 550 miljard onttrokken aan Amerikaanse rekeningen.
De Federal Reserve Bank oftewel FED (de Amerikaanse Bank , maar in feite een consortium van 12 private banken) ontdekte dit om 11.00 uur in de ochtend en gaf het ministerie van Financiën opdracht om meteen zo’n $ 105 miljard weer in het bankensysteem te pompen. Dit had echter weinig effect en dus werd besloten bankrekeningen te blokkeren en een garantstelling te geven van $ 250.000 per rekening zodat er geen verdere paniek zou uitbreken.
Deze informatie is afkomstig van het democratisch congreslid Paul Kanjorski en voorzitter van de “House Capitol Markets”-commissie van het Huis van Afgevaardigden. Hij kreeg deze informatie tijdens een speciale bijeenkomst op 15 september met de vorige minister van financiën Paulson en voorzitter Paul Bernanke van de FED.
Kanjorski vertelde hierover tijdens een interview op C-SPAN ( zie ook http://www.youtube.com/watch?v=pD8viQ_DhS4 )
Grote vraag is natuurlijk wie deze partijen zijn die deze crisis hebben veroorzaakt en wat hun bedoeling daarbij was !
Gelukkig gaat de onderzoekscommissie dat nu voor ons uitzoeken !

dinsdag 28 april 2009

Essent moet behouden blijven!

Onderstaand bericht is gepubliceerd op de website van SP afdeling Eindhoven onder de rubriek ingezonden brieven vanaf 27 april en op de website Antrovista onder de rubriek nieuws vanaf 30 april 2009.


Foto is afkomstig van website SP afdeling Eindhoven


Ze zijn Nuts !

Met een ludieke actie getiteld “Ze zijn Nuts” heeft de SP landelijk actie gevoerd tegen de verkoop van (het vroegere nutsbedrijf) Essent. Voorlopig hebben ze daarbij een kleine maar belangrijke overwinning behaald. De Provinciale Staten van Noord Brabant heeft afgelopen week met een klein verschil tegen de verkoop aan het Duitse energiebedrijf RWE gestemd. De provincie N-Brabant is met 30,8 % de grootste aandeelhouder van Essent en de verkoop gaat alleen door als 80% van de aandeelhouders ermee instemmen. Toch moeten uiteindelijk de Gedeputeerden van Noord Brabant de beslissing nemen en die valt over 2 weken. Zij zouden een besluit van Provinciale Staten naast zich neer kunnen leggen en dan kan de verkoop alsnog doorgaan. Vooruitlopend op het besluit hebben de Statenleden RWE al opgeroepen om nog extra toezeggingen te doen met betrekking tot investeringen in duurzaamheid, een zwak punt van het huidige RWE. RWE heeft echter al laten weten niet met extra voorstellen te komen. Na deze voorlopige tegenvaller heeft het bestuur van Essent meteen weer de publiciteit gezocht om er toch op aan te dringen dat deze unieke kans niet gemist mag worden. Zonder de RWE zal de toekomstige winstuitkering omlaag gaan (die afgelopen jaar nog 444 miljoen Euro bedroeg , de helft van de winst van Essent ) en staan er banen op het spel omdat men minder investeringen kan doen in duurzame energie. Allemaal spierballen taal !
Prof . Schenk, deskundige op het gebied van fusies heeft op basis van onderzoek aangetoond dat Essent wat grootte betreft voldoende levensvatbaar is . Bij verdere schaalvergroting zal juist het prijspeil toenemen en de energiezekerheid mogelijk in gevaar komen. Dat heeft zich een paar jaar geleden nog voorgedaan bij de inmiddels failliete Amerikaanse energiegigant Enron . Zij hebben de staat Californië meerdere keren zonder stroom gezet, omdat ze deze stroom lucratief aan andere partijen hadden doorverkocht. We hoeven geen leidende rol te spelen in Europa op energiegebied. Meerdere energieleveranciers in ons land is juist beter voor de samenleving.
We zouden inderdaad “nuts=gek” zijn om voor deze belangrijke levensbehoefte afhankelijk te worden van het buitenland. Dit energiebedrijf is met geld van de overheid (en dus van ons allemaal) opgericht en ontwikkeld en het is dus van eminent algemeen belang dat dat zo blijft !

dinsdag 31 maart 2009

Consumentenautoriteit onder vuur

Onderstaand artikel is gepubliceerd op de website Antrovista vanaf 17 april 2009 onder de rubriek nieuws.



De afgelopen weken heeft telefoonaanbieder Pretium inmiddels al twee keer in meerdere landelijke kranten een paginagrote advertentie geplaatst om burgers te informeren over het veronderstelde onrecht dat de Consumentenautoriteit (CA) haar heeft aangedaan.
De CA is een sinds 2005 bestaande toezichthouder voor het consumentenrecht en eerlijke handel. Via diverse kanalen zouden klachten zijn ingediend bij de CA voor oneerlijke klantenwerving van de zijde van Pretium.
Pretium heeft daarvoor inzage moeten geven in documenten en ook transcripties moeten aanleveren van gevoerde telefoongesprekken met potentiële klanten.
Daaruit zou niet blijken dat Pretium zich onterecht zou voordoen als KPN bij abonnees van die telefoonaanbieder. Toch heeft de CA in dec. 2008 besloten Pretium te bestraffen met een opgelegde boete van € 87.000 en een dwangsom op te leggen indien Pretium haar werkwijze niet verandert.
In een persbericht van 7 maart legt de CA uitgebreid uit dat zij zorgvuldig onderzoek heeft verricht en daarbij heeft vastgesteld dat Pretium inderdaad niet duidelijk en volledig is geweest in haar informatie naar potentiële klanten. Pretium maakt daarbij gebruik van externe callcenters.
Pretium heeft via de rechter geprobeerd openbaarmaking van het besluit tegen te houden. De CA heeft een uitspraak van de rechter echter niet afgewacht en nadat Pretium de publiciteit zocht heeft de CA het besluit openbaar gemaakt.
In de advertentie maakt Pretium de CA vele verwijten. Zij zou niet zorgvuldig, vooral selectief en zelfs gemanipuleerd hebben met onderzoeksgegevens om conclusies te kunnen trekken.
Eerdere onderzoeken van de Reclame Code Commissie en de geschillencommissie Telecommunicatie hebben Pretium juist vrijgepleit.
Kennelijk heeft de CA na anderhalf jaar geen andere weg meer gezien dan alle moeite en publiciteit maar om te zetten in een veroordeling.
Pretium kan nog terecht bij de Adviescommissie voor bewaarschriften tegen de CA, maar zoals het woord al zegt levert dit slechts een advies op dat de CA met argumenten kan negeren.
De aantijgingen, indien waar, van Pretium richting een onafhankelijke toezichthouder, die juist in het belang van de consument zou moeten optreden, zijn zeer ernstig en doen grote afbreuk aan het vertrouwen in de overheid.

maandag 30 maart 2009

Crisispakket Overheid

Onderstaand bericht is geplaatst op website Antrovista onder de rubriek nieuws vanaf 6 april 2009 en ook op de website van de SP afdeling Eindhoven onder ingezonden brieven vanaf 4 april 2009



Hoe komen we de crisis echt te boven?

Na weken van intensief overleg hebben de drie regeringspartijen dan toch een akkoord bereikt over de aanpak van de crisis. Hoewel er veel kritiek op te geven valt toch maar eerst de positieve punten.
Het kabinet gaat gelukkig op korte termijn niet bezuinigen, waardoor de overheidsschuld de komende jaren wel zal toenemen. Deze wereldwijde crisis vereist echter buitengewone maatregelen. Het kabinet wil nu zelfs investeren in de economie en de samenleving. Zo zal er zeker € 4 miljard gaan naar het onderwijs zodat Nederland weer uitkomt op het Oeso gemiddelde van 5,8% . Dat is nog niet eens echt ambitieus, want eigenlijk zouden we met onze kenniseconomie in de kopgroep moeten zitten.
Duurzame energie krijgt ook een extra stimulans. Wouter Bos vertelde heel overtuigend donderdagavond in een actualiteitenprogramma dat er een groot windmolenpark in de Noordzee komt dat 1 op de 6 gezinnen in Nederland van duurzame windenergie zal gaan voorzien. De overheid wil ook de productie, introductie van elektrische auto’s en een netwerk van snelle oplaadpunten financiëel gaan stimuleren. Verder trekt het kabinet veel geld uit om huizen en gebouwen beter te isoleren en veel energiezuiniger te maken (dubbele beglazing en isolatie).
De regering wil ook extra geld uittrekken voor maatregelen om de jeugdwerkeloosheid aan te pakken en mensen met tijdelijke arbeidscontracten beter te beschermen. Dat is allemaal goed nieuws voor het milieu en de maatschappij, toch zijn er ook vele gemiste kansen.

-Waarom het miljardenvretende Joint Strike Fighter project niet stopzetten?
De huidige straaljagers kunnen nog decennia mee, zo is gebleken.
- Waarom schaffen we niet per direct het Koningshuis af dat jaarlijks bijna 100 miljoen Euro kost en geven we de Oranjes daarvoor in de plaats een echt vrij leven, in plaats van een glazen “poppenkastleven”. Dat is beter dan te verbieden dat Beatrix in navolging van Bernhard steeds weer aan geheime Bilderbergconferenties meedoet.
Dat geld kan beter gestoken worden in een versterking van ons democratisch politieke bestel.
-Waarom de hypotheekaftrek voor huizen boven de € 500.000 niet meteen stopzetten?
Het kabinet gaat nu alleen iets doen aan verhoging van het huurwaardeforfait voor huizen boven de 1 miljoen Euro. Dat betreft maar een kleine groep en levert dus weinig op.
- Waarom zoveel geld naar banken en financiële instellingen, die duidelijk hebben gefaald en met geld van burgers hebben zitten “gokken”. Structuurbanken moeten opgesplitst worden zodat de gezonde delen verder kunnen gaan en de rotte delen failliet gaan. De overheid en de maatschappij moeten niet de dupe worden, dus bescherming van spaarders en ondernemerskredieten is wel nodig.
-Waarom heeft het kabinet niet de moed om de topinkomens aan te pakken, het grootste maatschappelijke ongenoegen op dit moment.
Stel verplicht een maximuminkomen in van € 200.000 ! Daarmee wordt de inkomenssolidariteit in ere hersteld.
Afgelopen week vond ook het tweede grote Rijnlandcongres plaats waar Michel Albert zijn al uit 1991 stammende boek “Capitalism contre Capitalism “ toelichtte met een pleidooi voor een Rijnlandse of Scandinavische vorm van sociaal kapitalisme. Nog beter zou het zijn om Sociale of Maatschappelijke Driegeleding als het werkelijke alternatief te presenteren. Pleitbezorgers van de sociale impuls van de antroposofie kunnen nu hun kans grijpen.

maandag 9 maart 2009

Verzekeraars in opspraak

Onderstaand bericht is verschenen op de website Antrovista, rubriek mens en samenleving vanaf 13 maart 2009

Trias Politica of het verhaal van de “checks & balances”

De Franse verlichtingsfilosoof Montesquieu beschreef al in 1748 het concept van de noodzakelijke scheiding der machten als basisprincipe voor de overheid. Er moet een strikte scheiding zijn tussen wetgevende macht, uitvoerende macht en controlerende macht. Met het voorbeeld van een financiële administratie bij een organisatie is dat meteen duidelijk. De boekhouder van een bedrijf moet uiteindelijk gecontroleerd worden door een accountant die de jaarstukken goedkeurt.

In de huidige praktijk ontbreekt het echter vaak aan deze noodzakelijke scheiding.
Als ik een bezoek aan de tandarts breng heb ik altijd een ongemakkelijk gevoel. Niet zozeer door de mogelijke pijn en het ongemak van een behandeling, maar veeleer door het feit dat de tandarts enerzijds beoordelaar is van mijn gebitstoestand en anderzijds adviseur als het gaat om noodzakelijke behandelingen en vervolgens ook de behandeling zelf ter hand neemt. Ik moet dan maar hopen dat ik niet de duurste of misschien een onnodige behandeling krijg. Praktische redenen prevaleren hier boven
principiële uitgangspunten.
Veel ernstiger is echter de situatie bij verzekeringen. Het kritische tv-programma Zembla van 8 februari had als titel “verzekerd van ellende” en dat spreekt boekdelen.
Het programma bespreekt uitgebreid drie voorbeelden en laat daarbij ook twee voormalige medewerkers van verzekeraars aan het woord die vertellen over het interne verzekeringsbeleid. Dat komt erop neer dat kleinere claims geen enkel probleem vormen. Meteen uitbetalen. Zo gauw het echter gaat om grotere bedragen wordt meteen aan de handrem getrokken en worden claims afgewezen.
Dubieus is ook de rol van zogenaamde onafhankelijke schadebureaus die soms volledig juridisch/financiëel eigendom zijn van verzekeraars of wat hun portefeuille betreft (financiëel) afhankelijk zijn van verzekeraars.
Voor de verzekerde zit er dan niets anders op dan een gang naar de rechter, maar dat is een proces van jaren en al die tijd moet de gedupeerde maar zien te overleven. Als individu moet je dan de strijd aangaan tegen een juridische afdeling van een verzekeringsmaatschappij die een lange (financiële) adem heeft.
Een onafhankelijke rechtsinstantie zou aan het begin een oordeel moeten vellen over de schadeclaim en niet de verzekeraar zelf, want die heeft er alle belang bij dat de claim niet gehonoreerd wordt of laag uitvalt. Toetsing achteraf door de rechter bij onenigheid kan zo voorkomen worden en bespaart jarenlange onzekerheid en rechtsongelijkheid. Wetgever: “ herstel de checks & balances” !

zaterdag 28 februari 2009

Wijze adviezen of kleren van de keizer ?

Onderstaand bericht is gepubliceerd op de website Antrovista, rubriek mens & maatschappij vanaf 3 maart 2009

“Reddingsplan voor de economie”



In het NRC van 24 februari 2009 presenteerden vijf prominente topeconomen (de professoren Bovenberg, van Wijnbergen,Jacobs, Boot en Buiter) hun adviezen aan de overheid om de huidige economische crisis aan te pakken.
De economen verwijten linkse politieke partijen dat zij teveel overheidsgeld willen uitgeven om de economie te stimuleren. Omgekeerd verwijten zij rechtse partijen dat die vooral de overheidsfinanciën willen saneren. Er moet “een balans zijn tussen het stimuleren van de economie en tegelijkertijd de overheidsfinanciën saneren”, zo stellen de economen! "Stimuleren moet en wel in de woningbouw en investeringsprojecten van gemeenten en provincies". Daarmee wordt de economie een impuls gegeven. "Daartegenover moet de AOW leeftijd wel naar 67 jaar en moet de hypotheekaftrek aangepakt worden". Deze maatregelen zullen vooral de gewone man (en vrouw) flink treffen en zijn al veelvuldig in de pers bepleit, zodat deze adviezen weinig origineel zijn.
Voor een solidaire en duurzame economie is echter meer nodig en daarvoor zou de overheid misschien eens te rade moeten gaan bij ngo’s en anders- globalisten in plaats van te luisteren naar gevierde economen, die deze crisis ook niet hebben zien aankomen.
Om de solidariteit in de samenleving te herstellen zou de Tinbergennorm ingevoerd moeten worden. Het verschil tussen het hoogste en laagste inkomen zou niet een factor 5 zoals Tinbergen aangaf, maar maximaal een factor 10 of 12 mogen zijn.
Het hoogste inkomen zou dan max. € 2 ton bedragen en dat is voor de hoogste functie, namelijk die van minister-president . Ooit heeft de politiek de moed gehad om minimumlonen vast te stellen en nu is het tijd om maximuminkomens wettelijk vast te leggen.
Het treft dan tenminste de mensen die het verdienen en niet de gewone werknemer.
Als de overheidsfinanciën gesaneerd moeten worden, begin dan met het opheffen van het Ministerie van Onderwijs en het deelministerie van Cultuur. Daarnaast kan het ministerie van Economische zaken teruggebracht worden tot een adviescommissie.
Het is namelijk niet de rol van de overheid om zich met deze maatschappelijke sectoren te bemoeien.
Een laatste advies zou nog kunnen zijn om ook het Ministerie van Sociale Zaken op te doeken en in ruil daarvoor iedereen een basisinkomen te geven.
Verder zouden alle duurzame produkten tegen een nulprocent BTW tarief belast moeten worden; denk aan ledlampen, electrische auto's, zonne- en wind- en andere duurzame energiebronnen!

maandag 9 februari 2009

Duurzame Ontwikkeling

Onderstaand artikel is gepubliceerd op website Antrovista rubriek Mens en Samenleving vanaf 10 februari 2009

Energiezuinig of Duurzaam ?

Laten we als voorbeeld de lamp nemen.
Anton Philips, die trouwens ook een ver familielid blijkt te zijn van Karl Marx, heeft begin 1900 de gloeilamp naar Rusland gebracht. Philips ging als het ware het licht brengen naar een groot en donker land. Deze gloeilamp is in 100 jaar nauwelijks verder ontwikkeld behalve dat de levensduur verder is verkort, want Philips wilde liever ieder jaar nieuwe lampen verkopen. Er kleeft nog een ander groot bezwaar aan deze gloeilamp. Maar 2 % van de energie wordt omgezet in licht en de rest is feitelijk verlies(warmte). De afgelopen 10 jaar zijn er daarom veel nieuwe spaarlampen(eigenlijk TL-lampen) ontwikkeld, die veel energiezuiniger zijn. Een 8 Watt spaarlamp levert evenveel licht als een 40 Watt gloeilamp en levert dus 80% energiebesparing op. Helaas zitten in iedere spaarlamp kleine hoeveelheden kwik. Dat is dus chemisch afval met ook een duidelijk gezondheids- en milieurisico.

Het kleine uitvinders- en ontwikkelingsbedrijf Tendris te Naarden, opgericht door twee Haagse ex-vrije schoolleerlingen en twee achterkleinzonen van Anton Philips, is in 2001 gestart en heeft nu een nieuwe ledlamp ontwikkeld.
Deze Pharoslamp geeft evenveel licht als een 40Wat gloeilamp, maar verbruikt maar 3,4 Watt (dus 90% energiebesparing)!. Daar komt bij dat het een veel warmer prettiger licht geeft en geen kwik bevat. Ook is er inmiddels een dimbare versie wat bij spaarlampen niet mogelijk is. Heel bijzonder is ook dat deze ledlamp meer dan 50.000 branduren meegaat, dus een levensduur heeft van 25 tot 35 jaar. De nieuwste ontwikkeling is een ledlamp met een ingebouwde kleine zonnecel speciaal voor ontwikkelingslanden. Deze uitvinding is in mei 2008 beloond door de Wereldbank met een prestigieuze prijs. Ook de Bil Clinton Foundation zet zich in voor dit kleine bedrijfje en bijzondere produkt.
De Europarlementscommissie van milieu heeft met ruime meerderheid medio februari 2009ingestemd met een verbod op gloeilampen. Dit jaar verdwijnen al de 100 Watt lampen uit de winkel en in 2012 zouden alle gloeilampen uit de winkel verdwenen moeten zijn.
Dat scheelt consumenten € 25 tot 50 op de jaarlijkse energierekening maar voor heel Europa scheelt het ook 15 miljoen ton CO2 ! Een moedig besluit.
Dankzij een samenwerking met de Postcodeloterij en het Wereld Natuurfonds krijgen binnenkort 2,5 miljoen Nederlanders een gratis Pharoslamp met een winkelwaarde van
€ 25. Tendris noemt zichzelf een Madurodam-bedrijfje maar wel met aspiraties van een wereldverbeteraar en duurzame onderneming!
Begin 2009 is bekend geworden dat Philips een 10% belang heeft genomen in de Tendris Holding en daardoor ook toegang heeft tot de technologie van de Ledlampen. Het voordeel daarvan is wel dat de produktie en afzet flink zal toenemen.

Recent heeft Ruud Koornstra een boekje uitgegeven met de aansprekende titel: "Wat Led je"?

maandag 2 februari 2009

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen met pensioengeld !

Onderstaand bericht is in een ingekorte versie ook verschenen op de website Antrovista rubriek Mens en Samenleving vanaf 5 febr. 2009


Verantwoord Beleggen

Iedereen heeft er de laatste tijd veel over kunnen lezen en horen.
De wettelijk verplichte dekkingsgraad van 105% wordt door de meeste grote pensioenfondsen niet meer gehaald. Pensioenfondsen ABP, Zorg&Welzijn en Metaal &Techniek zijn gezakt naar een dekking van ongeveer 90% en hun rendementen zijn over 2008 met 20% gedaald !
Zijn zij ook overvallen door de tsunami van de financiële crisis of ligt het ook aan hun eigen beleggingsbeleid?
Prof.dr. C.de Lange en drs. J. van Vliet beweren in een ingezonden artikel in het NRC dat het toezicht van de Nederlandse Bank onder de maat is geweest. Aan het eind van het 1e kwartaal van 2007 hadden de gezamenlijke pensioenfondsen 91 miljard gestoken in vastrentende waarden met een rating van A of lager! Het totale belegde bedrag bedraagt 600 miljard Euro.

Aan het eind van het 2e kwartaal van 2008 waren deze toegenomen tot 101 miljard Euro, terwijl de crisis al in volle gang was. Nu kunnen we constateren dat deze risicovol belegde gelden grotendeels verdampt zijn. De DNB heeft dus niet gewaarschuwd en pensioenfondsen opgedragen deze risicoportefeuilles af te bouwen.
Nog erger is dat de DNB de in het Bazel I akkoord (1988) afgesproken solvabiliteits-eisen van 8 % voor banken en financiële instellingen niet heeft bewaakt. Op het hoogtepunt van de crisis waren er banken met een verhouding eigen vermogen/ vreemd vermogen van tussen de 3 en 5 %! Een relatief kleine risicoportefeuille kan dan al snel leiden tot grote problemen. Vanaf 2007 is het Bazel II akkoord in werking getreden en die geeft banken weer meer speelruimte wat betreft de solvabiliteit afhankelijk van de eigen risicobeoordeling van kredieten.Juist die risico-beoordeling heeft echter gefaald!
Jammer voor de gepensioneerden die nu geen geïndexeerd pensioen krijgen. Maar er is meer!
Al eerder waren de pensioenfondsen negatief in het nieuws omdat ze belegden in bedrijven die clusterbommen en landmijnen produceerden.
Pensioenfondsen hebben in Nederland niet de plicht hun beleggingen openbaar te maken terwijl dat in de VS wel moet.
Ook hebben pensioenfondsen veel geld belegd in omstreden hedgefunds en private equity fondsen. Deze schimmige bedrijven dwingen bedrijven met geleend geld en via vijandige overnames zich te splitsen en ze daarna op te zadelen met grote schulden. Op den duur leidt dat weer tot grote aantallen ontslagen werknemers en strijken de fondsen de dikke bonussen op. Pensioenfondsen worden bestuurd door werkgevers- en werknemersorganisaties die via deze risicovolle beleggingen zichzelf in hun staart bijten. Pensioengelden zouden eenvoudig (dus ook weinig bureaukosten) en risicoloos belegd moeten worden in bijvoorbeeld 10-jaars staatsleningen. Dat levert tussen de 4,2 en 4,4% rente op. Vast en zeker!
De werknemers die verplicht moeten sparen bij pensioenfondsen en ook gepensioneerden hebben zelf geen inspraak op het beleid en dat moet ook veranderen! Geen gesol met onze oudedagsreserve!

dinsdag 27 januari 2009

Economische Hoofdwet

Onderstaand artikel is verschenen in het tijdschrift Driegonaal, Jaargang 31, nummer 1/2, november 2009 en is ook een aanvulling op het boekje: "Verbeter de wereld (en begin samen) : De sociale Hoofdwet", R.Steiner en uitgegeven door Nearchus 2009 ISBN 10: 90-73310-60-1

De Sociale Hoofdwet empirisch onderzocht en getoetst.

Het is al ruim 100 jaar geleden dat Rudolf Steiner in 1905 de Sociale Hoofdwet beschreef en die luidde:
Het welzijn van een geheel van samenwerkende mensen is des te groter, naarmate de enkeling minder aanspraak maakt op het resultaat van zijn prestaties, dat wil zeggen naarmate hij meer daarvan aan zijn medewerkers (lees andere werkenden) afstaat en naarmate meer van zijn behoeften niet uit eigen prestaties, maar uit de prestaties van de anderen worden bevredigd” (*).
De sociale hoofdwet geeft ons een beschrijving van een sociale werkelijkheid die volkomen haaks staat op de sociale en economische praktijk in onze tijd.
Voor de huige neo-liberale economie geldt het Amerikaanse motto “private interest leads to public benefit = privébelang leidt tot algemeen voordeel”. Dit motto herkennen we ook in “The American Dream”, het heilig geloof dat verkondigt dat je van krantenjongen tot multimiljonair en van acteur tot president op kunt klimmen.
De laatste decennia heerst vooral het economisch liberalisme waarin alle vrijheid gegeven wordt aan het individu en ondernemers. “Ieder voor zich en God voor ons allen”!
Het is van belang je te realiseren dat Rudolf Steiner deze wetmatigheid niet als een ethisch beginsel of morele intentie formuleerde, maar als een wetenschappelijke wetmatigheid, vergelijkbaar met natuurwetten zoals de wet van de zwaartekracht.
Een eeuw nadat de sociale hoofdwet voor het eerst geformuleerd werd, is het nog steeds mogelijk om deze empirisch te toetsen en te controleren op juistheid. Deze economische en sociologische wet geldt voor het gehele sociaal maatschappelijke gebied, daar waar mensen samenwerken in organisaties, bedrijven, maar ook in een land of zelfs wereldwijd.
Als je de sociale hoofdwet strikt economisch beschouwd kun je welzijn ook vervangen door welvaart. Kunnen we dan aannemelijk maken dat er zoiets bestaat als een wet van toenemende meeropbrengst, anders dan de ons bekende economische theorie van afnemende meeropbrengst? Deze laatste 'wet' is een ervaringsregel.
De ervaring leert dat, wanneer aan een constant gehouden productiefactor (denk aan grond) successievelijk eenheden van een variabele productiefactor (zoals arbeid) worden toegevoegd, de totale opbrengst (bijvoorbeeld graan) eerst méér en later minder dan evenredig stijgt met de toename van de variabele factor.

De kleinste eenheid waarin samengewerkt kan worden is het gezin. Geldt in een gezin dat naarmate de ouders minder voor zichzelf opeisen en dus meer in het huishouden, het gezin, de opvoeding en het onderwijs van hun kinderen stoppen, het hele gezin welvarender wordt? Dat is inderdaad het geval. Men heeft wel eens berekend dat onderwijs een zeer vruchtbare investering is die het twaalfvoudige opbrengt . Bezien over meerdere generaties wordt het effect nog sterker en je hoeft geen wiskundige te zijn om dit multiplier effect aan te tonen.
Voor het gezin als kleinste sociale eenheid blijkt de sociale hoofdwet dus te gelden.

Macrosociaal of maatschappelijk gezien kunnen we denken aan de betekenis van het vrijwilligerswerk. Het vormt een goed voorbeeld van de belangeloze inzet van de enkeling voor de samenleving; een sportvereniging of maatschappelijke organisatie.
Doorgaans eisen vrijwilligers niets van de vruchten van hun prestaties voor zichzelf op. Hoe vruchtbaar is dat werk? Welke bijdrage levert het aan het welzijn van het geheel? Vast en zeker een aanzienlijke; zowel in de vorm van de voldoening die het vrijwilligerswerk de vrijwilliger zelf biedt, maar ook maatschappelijk gezien.
Dit meestal vrij onzichtbare werk (het zogenaamde grijze circuit) dat veelal buiten de statistieken blijft, wordt weleens het cement in de samenleving genoemd.
Een CBS onderzoek uit 2004 laat zien dat circa 43% van de mannen en vrouwen vanaf 18jaar en ouder vrijwilligerswerk verricht in georganiseerd verband. Natuurlijk is het aantal mensen en de totale tijdsbesteding in het vrijwilligerswerk minder dan de totale omvang van de beroepsbevolking en het aantal uren betaald werk.
Desondanks is het effect enorm, al is de economische waarde moeilijk vast te stellen.
Zelf ben ik betrokken bij Stichting Voedselbank Eindhoven die in slechts enkele jaren uitgroeide tot een groep van 70 vrijwilligers die wekelijks voor ruim 700 klanten een voedselpakket organiseert.In ongeveer 6 jaar zijn er in heel Nederland 110 voedselbanken opgericht en actief. De naamsbekendheid is meer dan 90%!
Deze vrijwilligersorganisatie ontvangt gratis restvoedsel van groothandelsbedrijven en fabrieken dat niet meer verkocht kan worden, maar wel geschikt is voor consumptie. Het wordt gegeven aan mensen die tijdelijk onder het bestaansminimum zitten.
Zonder de belangeloze inzet van oversteek-, oppas- en voorleesmoeders, buddies, vrijwilligers in verzorgings- en verpleeghuizen, in sportverenigingen, voedselbanken en vele, vele anderen zou ons sociale bouwwerk in zijn voegen kraken en de maatschappij arm en leeg zijn.

Op een andere, en misschien iets ruimere manier, kunnen we op macro sociaal gebied ook wijzen op het belastingstelsel. Zou je, indachtig de sociale hoofdwet, kunnen stellen dat naarmate de inkomsten-, omzet- en winstbelastingen hoger zijn het welzijn van de samenleving hoger is? Empirisch lijkt dit te kloppen als je Westeuropese landen( Nederland, Duitsland en de Scandinavische landen) met een hoge belastingvoet vergelijkt met bijvoorbeeld de Verenigde Staten die een lage belastingvoet kennen. West-Europa kent dan ook niet alleen betere sociale voorzieningen, maar ook kleinere inkomensverschillen, minder mensen die onder de armoedegrens leven en een betere toegang tot onderwijs en gezondheidszorg.


In politieke termen gesproken lijkt een zogenaamd links beleid beter voor het algemeen welzijn dan een rechts beleid dat mikt op belastingverlaging en een vermindering van sociale voorzieningen.
Een progressief belastingstelsel, waarbij de hogere inkomens relatief meer belasting betalen dan de lagere inkomens lijkt in overeenstemming met de sociale hoofdwet.
Er zijn vele studies gedaan naar de relatie tussen financiële rijkdom en geluk, o.a. door prof R.Veenhoven van de Erasmus Universiteit. Voor welgestelden levert een verdere welvaartstijging veel minder op in termen van welzijn of geluk, dan voor niet-welgestelden. Dus er is aanvankelijk sprake van een toenemende meeropbrengst, maar die slaat later om in een duidelijk afnemende meeropbrengst.

Een ander thema is dat van het basisinkomen. Voor de invoering van het basisinkomen lijkt, vanuit de sociale hoofdwet gezien, veel te zeggen. De overheid (als uitkeringsinstantie) verdeelt de totale door alle samenwerkende mensen opgebrachte sociale premies en belastingen gelijkelijk onder de bevolking en voorkomt daarmee dat de enkeling rechtstreeks aanspraak maakt op de vruchten van zijn werk/inzet.
Alle bureaucratische sociale wetgeving en uitkeringsinstanties worden daarbij grotendeels overbodig.
Het zou mensen ook de vrijheid geven om écht te kiezen voor dat werk of die activiteiten die, gezien aanleg en talenten, het beste passen en maatschappelijk zinvol kunnen worden ingezet. Dan is er in de beloningssfeer geen oneigenlijke concurrentie meer tussen het bedrijfsleven en het overige sociaal-culturele leven.
Mensen worden nu vaak verleid om in de economie te gaan werken vanwege de hogere beloningen, omdat er in bedrijven nu eenmaal meer geld gegenereerd wordt dan in de andere sectoren, zoals onderwijs,overheid en gezondheidszorg. Maatschappelijk gezien zijn alle sectoren even relevant en betekenisvol voor het welzijn van mensen.
Tegenstanders van het basisinkomen vinden we vooral in de liberale hoek. Zij huldigen de veronderstelling dat een uitkering (financiële vergoeding zonder tegenprestatie) schadelijk is voor de economie en de samenleving, aangezien de mens van nature lui en gemakzuchtig zou zijn en een prikkel nodig heeft om te werken (X-theorie van Mc Gregor). Ook deze redenering is in strijd met de sociale hoofdwet en zou met vele voorbeelden uit de praktijk bestreden kunnen worden.

In bredere zin kan het werken in loondienst ook opgevat worden als in lijn met de centrale gedachte achter de sociale hoofdwet. Het ontkoppelen van arbeid en inkomen, zo heeft Rudolf Steiner dat genoemd. Het inkomen zou in het rechtsleven bepaald moeten worden en niet in het economische leven.
In loondienst krijgen personeelsleden een vast inkomen, gerelateerd aan hun functieniveau en conform de CAO afspraken. Daardoor is hun bestaanszekerheid losgekoppeld van de opbrengsten van hun inspanningen in het maatschappelijke gebied, waarin ze werkzaam zijn. Leerkrachten kunnen zich geheel inzetten voor de ontwikkeling van het opgroeiende kind en artsen en verpleegkundigen voor de gezondmaking van de zieke en behoeftige medemens.
Dat levert een grotere mate van welzijn op dan wanneer ziekenhuizen en scholen zich gedragen als bedrijven en zich richten op eigen voordeel en het maken van winst. Wanneer artsen rechtstreeks voor eigen verrichtingen mogen declareren zal dat uiteindelijk leiden tot maatschappelijke schade.

Hoe zit het dan met het communisme, zou je je kunnen afvragen? Waren de historische voorbeelden in Rusland onder Lenin en Stalin en in China onder Mao of de huidige communistische regimes in Noord-Korea en Cuba lichtende voorbeelden van de effecten van de sociale hoofdwet.? Enerzijds wel want iedereen (uitgezonderd de partij elites) kreeg een vrijwel gelijke, vaste beloning en vrije toegang tot huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg. De bevolking had geen recht (en dus ook geen aanspraak) op de opbrengsten van hun inspanningen, want die waren staatseigendom. Ieder had wel recht op basisgoederen als voedsel en kleding. Deels was dit rechtvaardig en was de werkende bevolking tevreden. Een grote groep Koreanen en Cubanen ervaart dat ook nog steeds zo. Het grote verschil is echter dat er geen sprake is van vrijwilligheid. Mensen hebben er niet voor kunnen kiezen, het werd hun opgelegd. Zo moesten hoogopgeleiden ook het werk van gewone arbeiders uitvoeren(in China ten tijde van Mao). Anderzijds was er ook sprake van zeer beperkte rechten en grote onvrijheden op sociaal cultureel gebied.

Rudolf Steiner heeft, ruim tien jaar nadat hij de sociale hoofdwet formuleerde, de sociale driegeleding beschreven. Daarin wordt gesteld dat het bedrijfsleven het meest optimaal functioneert, wanneer de productiemiddelen en het eigendom van het bedrijf niet in handen zijn van de ondernemer of aandeelhouders, maar van instituties in het geestesleven (bijvoorbeeld stichtingen). Dat voorkomt dat de ondernemer/eigenaar de “verdiensten” van het bedrijf, zoals het opgebouwde vermogen en winsten, voor zichzelf kan opeisen en het bedrijf kan verhandelen/verkopen als ware het een product.
Daarnaast zou het bedrijfsleven in de vorm van associaties moeten samenwerken. Leveranciers, productiebedrijven, handelsondernemingen en consumenten, alle schakels in de bedrijfskolom samen in één overlegvorm. Zij kunnen dan eerlijke afspraken maken over hoeveelheden, prijzen, kwaliteit en service. Op die manier verloopt het economische proces efficiënt en effectief met een minimale verspilling van grondstoffen en energie. In de economie gaat het per slot van rekening om schaarse goederen!
Velen beschouwen de associatie als een aardig theoretisch concept, maar constateren tegelijkertijd dat er in de praktijk toch weinig voorbeelden van associaties zijn. Toch zijn er wel degelijk organisaties die deze richting opgaan. Dat begint bij landbouwcoöperaties waar boeren gezamenlijk de volgende schakel in de bedrijfskolom, bijvoorbeeld aardappelmeelfabrieken, suikerbedrijven of melkfabrieken, beheren en zo vraag en aanbod op elkaar afstemmen.
Andere voorbeelden zijn: Ben & Jerry’s Homemade (een ijsproducent), de Body Shop (cosmetica) en de fair tradebeweging, zoals Max Havelaar. Zij maken vaste afspraken en werken nauw samen met hun leveranciers. Een volgende stap in de richting van associaties zou zijn wanneer ook handelsondernemingen en consumenten erbij betrokken worden.
In het klein zie je dat al in de biologische- en BD-landbouw in de vorm van “groenten”-abonnementen. De klant bestelt een bepaald voedselpakket en de boer kan daar weer zijn teeltprogramma op afstemmen en zo is de cirkel rond.
Dit systeem leidt ook tot openheid en inzichtelijkheid van kosten en onderlinge verdeling.
We kunnen dus concluderen dat de sociale hoofdwet ook werkt in bedrijven en organisaties met een winstoogmerk zolang medewerkers maar betaald worden volgens centraal vastgestelde CAO-loonafspraken en ondernemers of aandeelhouders geen financiële opbrengsten kunnen claimen en onttrekken aan het bedrijf afhankelijk van het financiële resultaat. Uiteraard is prestatiebeloning tegengesteld aan de sociale hoofdwet en dus niet wenselijk. De bankencrisis van 2007/2008 is deels veroorzaakt door de exorbitante prestatiebonussen van management en handelaren in de financiële dienstverlening, die leidde tot het nemen van grote risico's en uiteindelijk het omvallen van banken.

Enige jaren geleden(Science, november 2006) werden de resultaten van een opzienbarend psychologisch onderzoek verricht door Amerikaanse onderzoekers onder leiding van Kathleen Vohs bekend. Via allerlei psychologische experimenten werden mensen half bewust en half onbewust aan geld of rijkdom herinnerd. Het directe gevolg daarvan was dat mensen daarna meer geneigd waren om voor zichzelf in plaats van voor de ander te zorgen. Uit het voorafgaande herinneren we ons nog dat veel geld niet gelukkiger maakt, nu blijkt ook dat “denken-aan-geld” mensen al minder sociaal maakt! Je zou daarmee kunnen stellen dat de sociale hoofdwet behalve sociologisch en economisch ook een psychologische wetmatigheid is!

Samenvattend mag duidelijk zijn dat met de hierboven genoemde voorbeelden voldoende is aangetoond dat de sociale hoofdwet inderdaad een verifieerbare wetenschappelijke theorie is, die voorspelbare resultaten oplevert.
Rest ons de opgave om hieraan meer bekendheid te geven via publicaties, onderwijs en onderzoek. Het komt er daarbij op aan organisaties en instituties zo vorm te geven dat de sociale hoofdwet zijn werkzaamheid kan hebben ten behoeve van het geheel! Daardoor zal het welzijn individueel, regionaal, nationaal en mondiaal verder kunnen stijgen.Dat is ook een belangrijke stap op weg naar een meer solidaire economie!

(*) vertaling D.Brüll in boek “De sociale Impuls van de antroposofie” Christofoor 1985