dinsdag 23 september 2008

The Poor pay More!

“Hoe solidair is onze economie"?

Aan het begin van de vorige eeuw heeft R.Steiner een maatschappijvisie uitgewerkt die hij Sociale Driegeleding noemde.
Broederschap zou daarbij het belangrijkste leidende principe of waarde voor de economie moeten zijn, ook wel solidariteit genoemd.
Dat is eigenlijk heel vanzelfsprekend als je bedenkt dat het in de economie om schaarse goederen gaat waar we heel efficiënt (lees zuinig) en effectief (voor de juiste toepassing of behoefte) mee om moeten gaan. In de bijbel vinden we daar de uitdrukking goed rentmeesterschap voor.
Effectief kun je hierbij ook opvatten in de betekenis dat de hele mensheid behoeften heeft en aanspraak moet kunnen maken op een deel van de productiemiddelen, grondstoffen en geproduceerde producten. Dus niet alleen het rijke westen maar ook alle mensen in ontwikkelingslanden. Dan pas is er sprake van echte broederschap.
De vraag is echter of onze huidige neoliberale, marktgerichte economie daaraan bijdraagt. Als we de berichten in de media van het afgelopen jaar samenvatten dan was er eerst sprake van een hypotheekcrisis, daarna een kredietcrisis en nu crisis in de hele financiële en economische wereld. Juist de financiële markt was de meest liberale markt, zonder veel overheidsbemoeienis en zeker ook falend toezicht.
Solidariteit heeft echter ook nog een andere betekenis en dat zien we terug in het huidige belastingstelsel waarbij de sterkere schouders meer dragen dan de zwakkere schouders. Hoe hoger het inkomen hoe hoger het belastingspercentage.
De hypotheekrenteaftrekregeling was bijvoorbeeld bedoeld om lagere inkomens aan een eigen huis te helpen en dat heeft decennia goed gewerkt. Alexander Pechtold van D’66 bracht bij de laatste algemene beschouwingen in de 2e kamer het voorstel naar voren om de hypotheekrenteaftrek te beperken tot € 500.000. Mensen die zich duurdere huizen kunnen permitteren hebben deze overheidssubsidie zeker niet nodig.
Een juiste stap dus om het belastingstelsel nog meer solidair te maken.
Zo gaan er tegenwoordig ook stemmen op om de premies voor de basisverzekering
voor ziektekosten inkomensafhankelijk te maken en daarmee zou de solidariteit nog verder in ere worden hersteld. Die solidariteit bestond er ook al in een andere vorm. Iedereen betaalt namelijk premie en uit de totale pot worden de ziektekosten betaald van mensen die gebruik van de gezondheidszorg (moeten) maken.
De premies voor een aantal sociale verzekeringen treffen de lagere inkomens ook zwaarder dan de hogere inkomens. De premies voor de werknemersverzekeringen WAO, WW en ZVW (zorgverzekeringswet) worden geheven tot een bepaald maximum premieloon
(€ 46.204,83/jaar in 2008). Hogere inkomens betalen dus relatief veel minder.
Helaas dus een omgekeerde solidariteit, die bovendien onrechtvaardig is. Het is alsof lagere inkomensgroepen meer gebruik maken van deze sociale verzekeringen en daarom meer moeten betalen.

Niet alleen in de politiek maar juist ook in de economie zou solidariteit het uitgangspunt moeten zijn. Armere mensen zouden lagere prijzen moeten betalen dan de rijkeren of op zijn minst gelijke prijzen. Zijn daar ook voorbeelden van?
In de bankwereld niet, want wie meer spaargeld opzij kan leggen krijgt een hoger rentepercentage dan de kleine spaarder.
In de energiemarkt ook niet, zo bleek uit de nieuwe folder van mijn energie-leverancier. Juist de kleinverbruiker betaalt een hoger tarief dan de grootverbruiker. Dat heet dan zakelijk tarief, maar sommigen noemen het ook verkapte economische overheidssteun.
Op de hypotheekmarkt, zo heeft de recente geschiedenis in de VS laten zien, geldt dat kleine (risicovolle) hypotheken zijn afgesloten voor de laagste inkomensgroepen maar wel met hogere tarieven. Voor de nu in ontwikkelingslanden verstrekte micro-kredieten geldt ook een veel hoger rentepercentage dan op doorsnee zakelijke kredieten. Zelfs de Triodosbank hanteert voor microkredieten rentepercentages van 25%of meer en dat is zelfs veel meer dan de rente op het consumptieve krediet, of een persoonlijke lening die iedere Nederlander boven de 18 kan krijgen (nu maximaal 18% rente). Dat soort gemakkelijk te verkrijgen leningen brengt ook al heel wat burgers in schuldproblemen en vandaar dat het huidige kabinet de criteria wil aanscherpen en de registratie (Bureau Krediet Registratie) verbeteren.
Het kan niet anders of je moet constateren dat de armen méér in plaats van minder betalen! Dat is asociaal en al zeker niet solidair.
Hypotheekbanken legitimeren dat door te stellen dat behalve de administratieve last de kleinere hypotheken ook meer risico’s met zich mee brengen. De laagste inkomensgroepen met een zwakke maatschappelijke positie zouden eerder werkeloos kunnen worden, of ziek worden, of eerder scheiden waardoor de rentelasten niet meer opgebracht kunnen worden en het huis per opbod verkocht moet worden. Dat mag statistisch gezien wel waar zijn maar een villa is echter veel minder courant (verhandelbaar) dan een gewoon rijtjeshuis en dus zijn de risico’s beperkt.
De opgedane ervaring met microkredieten heeft inmiddels ook aangetoond dat de kleine leners (en zeker de vrouwelijke deelnemers) zeer kredietwaardig en het meest betrouwbaar zijn. In meer dan 90% van de gevallen wordt de lening plus rente geheel terugbetaald. Dat is een veel hoger percentage dan bij alle andere zakelijke kredieten. De kleine ondernemers zouden dus juist een lagere rente moeten betalen. De lagere inkomensgroepen zouden op zijn minst gelijk behandeld moeten worden.
Dat zou pas eerlijk, rechtvaardig en solidair zijn!

maandag 15 september 2008

Consumeren of Consuminderen ?

Dit artikel is verschenen op de website Antrovista september 2008 en
in e-nieuwsbrief Driegonaal Michaël 2008


Het stimuleren van een Zuinigheidsbonus

In ieder economieboek dat middelbare schoolkinderen onder ogen krijgen staat dat het in de economie gaat om schaarse goederen. Het is ook om die reden dat we met deze goederen efficiënt(=zuinig) en effectief (voor de juiste toepassing of het juiste doel) om moeten gaan.
Bedrijven die actief zijn in de economie vergeten dat liever uit eigenbelang. Ze verkopen liever meer dan minder en stimuleren kopers om juist meer te kopen en geven daar ook korting op. De prijs voor honderd artikelen is hoger dan wanneer je er duizend koopt en dat noemt men hoeveelheidskorting. Begrijpelijk is dat wel vanuit het perspectief van de producent die 1000 artikelen ook goedkoper kan maken dan slechts 100 artikelen. Zijn vaste kosten zijn verdeeld over meer producten ook lager.
Voor het milieu of de samenleving als geheel is dat echter een slechte zaak want we verbruiken daardoor meer grondstoffen en eindige energie.
Vanuit het geheel gekeken zou je dus juist een zuinigheidsbonus in plaats van een overconsumptiebonus moeten krijgen. Dat stimuleert mensen om te consuminderen!

Toen ik hierover een tijdje aan het mijmeren was kreeg ik een advertentie onder ogen van een energieleverancier die kennelijk wel oog heeft voor de grote belangen en niet louter uit is op eigen bedrijfsvoordeel.
Het bedrijf OXXIO, van oorsprong Engels en inmiddels ook weer in handen van een Engelse belegger, is enige jaren in handen geweest van het bedrijf Tendris te Naarden met mede oprichter Koornstra. Deze Haagse ex-vrije schoolleerling heeft eerst met een medeleerling een mediabedrijf opgezet en had het geluk de bedenker te zijn van het succesvolle televisieprogramma “De Stoel”. Met het geld dat zij na verkoop van het mediabedrijf hadden verdiend zijn ze een eigen investerings- en ontwikkelingsmaatschappij begonnen, om zoals ze het zelf zeiden de grote problemen van de wereld aan te pakken.
Eerst ontwikkelden ze een technisch apparaatje dat in iedere gewone auto geplaatst kan worden om het benzineverbruik te verminderen. Het werkte maar van TNO kregen ze om onduidelijke redenen geen wetenschappelijk onderbouwd rapport. Zij werken liever voor de grote klanten werd hun vertrouwelijk verteld. Daarna ontwikkelden ze de eerste groene creditkaart die kooptransacties met CO2-uitstoot compenseert. Inmiddels hebben zij ook meerdere typen zeer energiezuinige en duurzame ledlampen ontwikkeld voor huishoudelijk gebruik, voor tuinbouwkassen (stimuleert de plantengroei nog meer dan TL- of lampverlichting) en zelfs als straatverlichting (minder licht maar wel met een beter zicht in het donker).
Via intensieve telefooncampagnes hebben ze OXXIO als goedkoop alternatief op de Nederlandse markt gebracht. Zij deden dat op een manier die door consumenten-programma’s als Kassa en Radar wel als aggressieve verkooptechniek werd bestempeld.
Het aantal abonnementen vloog desondanks omhoog.
De nieuwste campagne van OXXIO is echter zeer verrassend. Zij adverteren en werven sinds april van dit jaar nieuwe klanten met het aanbod dat als klanten erin slagen om in drie jaar tijd hun energieverbruik met 10 % te verminderen, zij een extra bonus krijgen van € 300 !
Letterlijk zeggen zij:”Met deze bespaarbonus wil Oxxio consumenten aanzetten nu eens echt minder energie te verbruiken. Wij willen dat onze klanten minder bij ons afnemen. En het is ons menens. De tijd van alleen maar praten over klimaatverandering is volgens ons nu dus echt voorbij. Met behulp van deze actie kan iedereen over een periode van drie jaar 10% minder energie verbruiken dan op dit moment. Natuurlijk helpen we iedereen daarbij, onder meer via onze 'slimme meter'. Met 10% lager verbruik zijn de kosten natuurlijk al lager, maar daar doen we dus nog een schepje bovenop. Een commerciële leverancier die minder wil gaan verkopen aan zijn klanten lijkt wellicht wat vreemd, maar we zien het als een investering in onze klanten. Een investering in het aantrekken van nieuwe klanten en in het aanpakken van het klimaatprobleem. Als eerste energieleverancier willen we serieus werk maken van energie besparen. We willen zoveel mogelijk klanten die zo weinig mogelijk energie verbruiken, want de groenste energie is energie die je niet gebruikt!”
Dit initiatief zou de alternatieve nobelprijs voor de economie of zo verdienen en ook op vele andere manieren navolging moeten krijgen. Stimuleer de zuinigheid!